تأثیر موسیقی بر حافظه؛ ۱۰ فایده شگفت‌انگیز برای ذهن و روان
موسیقی از جمله هنرهایی است که همواره مورد توجه انسان بوده و تأثیرهای فراوانی بر روح و جسم بشر داشته است. روانشناسان معتقدند موسیقی بر حافظه، تمرکز، خلق و خو، غلبه بر اضطراب، انگیزه، افزایش راندمان کار و فعالیت و … مؤثر اسـت.
مدرسه آنلاین– موسیقی گذشته از اینکه باعث لذت بردن و ایجاد انرژی می‌شود، فواید و تأثیراتی بر روح و روان و حتی جسم ما دارد. تحقیقات دربارۀ فواید موسیقی از نظر علمی نشان داده اسـت کـه موسیقی درمانی در روانشناسی فایده‌های زیاد و مختلفی دارد.
در این یادداشت دربارۀ 10 فایدۀ موسیقی بر حافظه و عملکرد مغز می‌خواهیم صحبت کنیم تا آگاهانه از موسیقی‌های خوب جهت بهتر شدن حال و کارمان استفاده کنیم.
1-موسیقی عملکرد شناختی ذهن را بهبودمی‌بخشد
تحقیقات در مورد فواید موسیقی نشان داده اسـت گوش کردن بـه موسیقی در پس زمینه حین کار کردن، می‌تواند عملکرد مهارت‌های شناختی در افراد بزرگسال را تقویت کند. خصوصاً اینکه تحقیق دیگری نشان داده، پخش کردن موسیقی‌هایی ملایم برای حافظه مفید است.
اگر می‌خواهید عملکرد ذهنی شـما بهتر شود، دفعه بعدی کـه روی یک پروژه کار می کردید، یک موسیقی در پس‌زمینه پخش کنید. دقت کنید کـه موسیقی بی‌کلام بهتر از موسیقی‌هایی اسـت کـه در آنها ترانه‌های پیچیده وجوددارد، چون کلام و ترانه ممکن اسـت حواس شـما را پرت کند.
2- حافظۀ گفتاری و تمرکز را تقویت می‌کند
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که گوش دادن به موسیقی موردعلاقه به تقویت حافظۀ گفتاری و افزایش تمرکز کمک می‌کند. اضطراب یکی از مهم‌ترین عوامل فراموشی است که موسیقی می‌تواند با کاهش اضطراب به یادآوری اطلاعات کمک کند.
3- بازشدن فکر
با دنبال‌کردن ریتم آهنگ می‌توانید تمرکز خود را افزایش دهید. مغز ما با ریتمی مشخص و متناوب کار می‌کند. هنگام انجام کارهایی مثل مطالعه که به تمرکز نیاز دارند، با توجه‌کردن به ریتم موسیقی محبوبتان و تمرکز روی آن، حساب‌شده‌تر و با فکر بازتر عمل خواهید کرد.
4-خاطرات را زنده می‌کند
موسیقی محرکی است که در بسیاری از رویدادهای زندگی ما وجود دارد؛ در تولد و عروسی موسیقی می‌شنویم و در مراسم عزاداری مرثیه‌های آهنگین. می‌توان گفت موسیقی در بسیاری از لحظات زندگی ما تنیده شده و نواها و آهنگ‌‌هایی که در لحظات مختلف زندگی می‌شنویم سرنخ یادآوری این لحظات در آینده است.
5- تقویت حافظه
خیلی از دانش آموزان و دانشجویان عادت دارند هنگام مطالعه به موسیقی گوش بدهند، اما آیا واقعا کار خوبی است؟ بعضی از افراد احساس می‌کنند گوش دادن به موسیقی دلخواهشان هنگام مطالعه، به حافظه‌شان کمک می‌کند. در حالیکه عده‌ای دیگر صرفًا به دلیل خوشایندتر کردن فضای مطالعه به موسیقی گوش می‌دهند و حتی عده‌ای هم موسیقی هنگام مطالعه را حواس‌پرت‌کن می‌دانند. تحقیقات نشان می‌دهد این کار می‌تواند مفید باشد اما بستگی به عوامل گوناگونی دارد که شامل نوع موزیک، لذت بردن شنونده از آن موسیقی و حتی میزان اطلاعات و آموخته‌های شنونده از موسیقی دارد.
همچنین مطالعۀ دیگر بر افراد در حال فراگیری زبان جدید نشان داد، وقتی کلمات و عبارات جدید را به صورت آواز و با ریتم تمرین می‌کردند، بهتر از زمانی که به صورت عادی آنها را می‌خواندند، این کلمات را فراگرفته بودند. بنابراین هر چند ممکن است موسیقی روی حافظه اثر بگذارد اما نتایج بسته به فرد ممکن است متفاوت باشد. اگر شما جزو افرادی هستید که موسیقی حواستان را پرت می‌کند شاید بهتر باشد در سکوت مطالعه کنید یا تِرک‌هایی خنثی به عنوان زمینه پخش کنید.
6-بهبود حال روحی
گوش‌دادن به موسیقی‌هایی با حس مثبت و انرژی حال روحی شما بهتر و شما شادتر می‌شوید. با گوش‌کردن به موسیقی محبوب خود احساس بهتری پیدا می‌کنید. علاوه بر این، همراهی با ترانه و زمزمه‌کردن آن عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد.
7-تأثیر موسیقی بر بیماری آلزایمر
آلزایمر یکی از بیماری‌های مخوف و کشنده است که در تمام دنیا به سرعت در حال گسترش است و عوارض زیادی برای فرد بیمار، خانواده او و جامعه دارد. یک عصب‌شناس به نام الیور در کتاب خود با نام عشق به موسیقی در مورد اثرات شگفت انگیز موسیقی روی درمان بیماران مبتلا به آلزایمر صحبت کرده است. او در این کتاب داستان زندگی بیمارانی را تعریف می‌کند که با وجود آلزایمر شدید و فراموش کردن تقریباً همه چیز در زندگی شخصی‌شان، همواره موسیقی‌هایی را که در گذشته گوش می‌دادند، به یاد داشتند. همین موضوع به تنهایی کافی است تا متوجه شویم چه ارتباط عمیقی بین گوش دادن به موسیقی و حافظۀ ما وجود دارد. همچنین این پزشک در مورد بیمارانی صحبت می‌کند که درگیر بیماری آلزایمر بودند اما با گوش دادن به یک موسیقی خاطره انگیز قدیمی، به تدریج علائم بهبودی در آنها پدیدار شد.
وقتی فرد مبتلا به آلزایمر به آهنگی قدیمی و آشنا گوش می‌دهد، خاطرات گذشته و احساساتی که در زمان شنیدن این موسیقی تجربه کرده است برای او یادآوری می‌شود. با این کار مغز او به میزان قابل توجهی فعال می‌شود و در کنار همۀ این اتفاقات، بیمار با به یاد آوردن خاطرات شیرین گذشته حال روحی بهتری پیدا کرده و تمایل بیشتری برای برقراری ارتباط با دیگر افراد پیدا خواهد کرد.
8- تأثیر موسیقی بر افزایش حافظه و تمركز کودکان
همان طور که گوش دادن به موسیقی در افراد بزرگسال تاثیراتی مانند تقویت حافظه و بهبود خلق و خو دارد، کودکان هم می‌توانند با گوش دادن موسیقی از چنین مزایایی بهره ببرند. همچنین موسیقی کمک می‌کند کودکان معانی کلمات و صداها را بهتر یاد بگیرند و رشد فکری، عاطفی و اجتماعی بهتری داشته باشند. شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که باعث می‌شده مادران از گذشته‌های بسیار دور تا کنون برای کودکانشان لالایی بخوانند کشف همین اثر بوده است تحقیقات نشان داده است که نوزادان قبل از اینکه بتوانند معانی کلمات را در یک آهنگ بفهمند، می‌توانند ملودی آن آهنگ را درک کنند و سپس سعی می‌کنند با حرکت کردن یا حتی تولید صداهایی به موسیقی پخش شده واکنش نشان دهند.
9- کاهش اضطراب
بسیار سال است که گفته می‌شود موسیقی می‌تواند به کاهش و مدیریت اضطراب کمک کند. گوش دادن به موسیقی ملایم و آرامش‌بخش می‌تواند روشی مؤثر در غلبه بر استرس باشد و این چیزی است که علم هم آن را ثابت کرده است. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ انجام شد، افراد شرکت کننده قبل از اینکه در معرض دلهره و اضطراب قرار بگیرند، در یکی از شرایط مشخص شده بودند و سپس از آنها تست اضطراب روانی اجتماعی گرفته شد. برخی از افراد به یک موسیقی آرام‌کننده گوش داده بودند، برخی دیگر به صدای امواج کوچک آب و بقیه نیز هیچ محرک شنوایی دریافت نکرده بودند. نتایج نشان داد گوش دادن به موسیقی روی واکنش انسان به اضطراب، مخصوصاً روی سیستم عصبی خودکار تاثیر دارد. افرادی که به موسیقی آرامش‌بخش گوش داده بودند، بعد از قرار گرفتن در معرض اضطراب، سریع‌تر توانسته بودند شرایط روحی خود را بازیابی کنند.
10- به ساماندهی توانایی‌های مغز کمک می‌کند
با آرام شدن و کاهش اضطراب مغز و بدن، زمینه بهبود قدرت تمرکز و حافظه فراهم می‌شود. از نظر محققان، گوش دادن به موسیقی به روشن شدن بخش‌های خاصی از قشر مغز کمک می‌کند که به‌نوبۀ خود تأثیر مستقیمی بر عملکرد شناختی دارند.
شاید به‌همین‌دلیل است که نوازندگان اغلب حافظه بهتری نسبت به دیگران دارند. از این تأثیر موسیقی بر مغز کودکان یا تاثیر موسیقی بر مغز جنین در دوران بارداری، می‌توانید نهایت استفاده را ببرید.
در مجموع موسیقی اثرات فراوانی بر جسم و روح و حافظه و مغز انسان دارد و بسته به نوع موسیقی و اثر خاص آن بر هر فرد، افراد خود تشخیص می‌دهند کدام موسیقی بر تمرکز و تقویت حافظه و بهبود حال روحیشان خوب است و کدام موسیقی اثرات عکس دارد. از این رو بهتر است هرکس بنا به شخصیت و روحیات خود، نوع موسیقیش را انتخاب کند و آگاهانه از موسیقی بهره ببرد.
