علت شپش سر چیست و چگونه درمان می شود؟
شپش سر (Head lice) با نام علمی پدیکولوزیس (Pediculus humanus capitis)، حشره ریز قهوه‌ای یا خاکستری‌رنگ است که از خون پوست سر انسان تغذیه می‌کند.
مدرسه آنلاین- شپش ماده‌ای چسبناک تولید می‌کند که هر تخم شپش را محکم به ساقه مو متصل می‌کند. این موجود اغلب روی پوست سر، پشت گوش و نزدیک خط گردن در پشت گردن لانه می‌کند.
شپش سر با چنگال‌هایی شبیه قلاب که در انتهای هر شش پای آنها دیده می‌شود، موها را می‌گیرد. شپش مو سر به‌ندرت روی بدن، مژه یا ابرو پیدا می‌شود.
گزش آنها باعث خارش و تحریک پوست سر می‌شود و این خراشیدن منجر به عفونت می‌گردد. اگر می‌خواهید همه چیز را درباره شپش سر، علائم ابتلا به آن، عوارض شپش سر و راه‌های درمان شپش سر بدانید، تا انتهای این متن با ما همراه باشید!
علائم شپش سر
علائم شپش سر در زنان و مردان و نشانه‌های شایع آلودگی به شپش می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خارش: شایع‌ترین علامت آلودگی به شپش، خارش پوست سر، گردن و گوش است. این خارش یک واکنش آلرژیک به گزش شپش است. وقتی فردی برای اولین‌بار به شپش مبتلا می‌شود، ممکن است چهار تا شش هفته پس از آلودگی، هنوز خارش نداشته باشد. تسکین و درمان خارش سر را با مشورت دکتر خارش انجام دهید.
- احساس اینکه چیزی روی موها یا بدنتان حرکت می‌کند: شپش‌ها معمولاً روی بدن یا لابه‌لای موهای افراد حرکت می‌کنند و به‌این خاطر، گاهی احساس بیقراری آن‌قدر در افراد زیاد می‌شود که نمی‌توانند راحت بخوابند.
- زیادشدن شوره سر: اگر به شپش سر مبتلا شده باشید، فکر می‌کنید که روی موهای‌تان شوره سر دیده می‌شود اما آنها در حقیقت، تخم شپش هستند که گاهی با شوره سر اشتباه گرفته می‌شوند. شوره سر را به‌راحتی می‌توان با شانه زدن مو یا حتی فقط مالش تشخیص داد. به‌علاوه، شوره سر به‌راحتی از روی مو جدا می‌شود اما تخم شپش سر محکم به ساقه مو وصل است و به‌سختی و تنها با نوک ناخن جدا می‌شود.
- برجستگی‌های قرمزرنگ روی پوست سر، گردن و شانه: شپش‌ها پوست سر، گردن و شانه‌هایتان را می‌گزند و جای گزش آنها تبدیل به برجستگی‌هایی جوش مانند می‌شود.
علت ابتلا به شپش سر چیست؟
داشتن شپش سر آزاردهنده است، اما خطرناک نیست و باعث شیوع بیماری نمی‌شود. علت شپش سر در بزرگسالان یا علت شپش سر در کودکان، نشانه این نیست که بهداشت فرد ضعیف بوده است. شپش سر به خون احتیاج دارد و فرقی نمی‌کند که این خون متعلق به فردی تمیز است که بهداشت را کاملاً رعایت می‌کند یا فردی که نامرتب و غیربهداشتی است. ابتلا به شپش سر از دو طریق صورت می‌گیرد:
انتقال شپش به روش مستقیم
- انتقال شپش بیشتر به‌صورت مستقیم و رودررو رخ می‌دهد چون شپش سر می‌خزد، اما قادر به پرش یا پرواز نیست.
- تماس با فردی که قبلاً آلوده بوده است در طول بازی، مدرسه یا فعالیت‌های ورزشی و در مدرسه، خانه، مهمانی
- پوشیدن لباس‌های آلوده، مانند کلاه، روسری، کت، لباس ورزشی یا اکسسوری‌های مو
- استفاده از شانه، برس یا حوله آلوده
- استفاده از هدفون آلوده
- درازکشیدن روی تخت، کاناپه، بالش، فرش یا حیوانی که اخیراً با فرد مبتلا به شپش در تماس بوده است
انتقال شپش به روش غیرمستقیم
آیا شپش سر فایده‌ای هم دارد؟
ممکن است باور نکنید اما شپش سر دارای فوایدی نیز دارد. موارد زیر برخی از فواید شپش سر هستند:
- تقویت سیستم ایمنی بدن
شپش سر می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شود و موجب شود که شما در برابر نیش سایر حشرات مقاوم‌تر شوید
- کمک به درمان برخی از بیماری‌ها
بعضی از متخصصان در زمینه داروسازی، از شپش‌ها برای بهبود ناهنجاری‌های ژنتیکی انسان‌ها استفاده می‌کنند و از آنها در درمان بیماری‌های مختلف مثل تیفوس، تب و … استفاده می‌کنند.
- مورداستفاده در داروسازی
در حال حاضر، داروسازان در تولید داروهای مختلف و آماده‌سازی واکسن‌های مختلف از شپش سر استفاده‌های زیادی می‌کنند.
شپش سر چه عوارضی دارد؟
شپش سر اگر درمان نشود، باعث ایجاد عفونت پوستی و مشکلات بسیاری می‌شود. اگر پوست سر کودکان مبتلا به شپش سر، مدت طولانی دچار خارش شود، در نهایت، پوسته پوسته شده و روی پوست سر زخم ایجاد می‌شود. این زخم‌ها ممکن است عفونت کنند و شرایط بدی را ایجاد کنند.
از جمله این عفونت‌ها عبارت‌اند از:
- تیفوس
تیفوس یکی از بیماری‌های دردناک و خطرناکی است که ناشی از گزش شپش سر است. شپش‌ها می‌توانند حامل عفونت باشند و آن را در سراسر بدن انسان انتشار دهند.
- عفونتهای باکتریایی پوستی
عفونتهای پوستی در سر عوارضی به همراه دارند که عبارت‌اند از:
- ریزش موی سر
- تغییر رنگ پوست
- عفونی شدن پوست سر و ساقه مو
طول عمر شپش سر چقدر است؟
هر شپش برای بالغ شدن از ۳ مرحله عبور می‌کند؛ مرحله اول، زمانی است که تخم (یا رشک) است، در مرحله دوم تبدیل به نمف (نوزادی که از تخم خارج می‌شود) می‌گردد و مرحله سوم، مرحله بالغ شدن شپش است. رشد نمف خود دارای ۳ مرحله است و برای عبور از هر مرحله نمف باید خون خواری کند. وقتی شپش بالغ شد، اگر در مدت ۲۴ ساعت غذا (یا همان خون) به آن نرسد، از بین می‌رود. همچنین، اگر به هر دلیلی تخم شپش تا ۱ ماه باز نشود دیگر باز نخواهد شد. هر شپش روزانه ۱۰ تخم می‌گذارد. تخمها بعد از ۸ تا ۱۰ روز باز می‌شوند و شپش‌های بالغ حدود ۴ تا ۶ هفته عمر می‌کنند.
چطور از ابتلا به شپش سر پیشگیری کنیم؟
از آنجا که درمان شپش، دشوار، وقت‌گیر و بسیار زمانبر است، بهتر است تلاش کنید از ابتلای خودتان یا کودکانتان به آن جلوگیری کنید. برای اینکار، چند راه زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
- در مکان‌های عمومی مثل محل کار، رستوران‌ها، استخرها و … لباسهایتان را به قلاب جداگانه‌ای از چوبرختی و جدا از لباس‌های افراد دیگر، آویزان کنید
- وسایل شخصی مانند شانه، برس، گیره یا تل مو، کلاه و شال و روسری را با دیگران به اشتراک نگذارید.
- روی تخت، کاناپه یا بالشی که به نظافت آن مطمئن نیستند، دراز نکشید.
- موقع دوچرخه‌سواری یا موتورسواری کلاه محافظ دیگران را به سرتان نگذارید.
درمان خانگی شپش سر چیست؟
برای درمان خانگی شپش سر می توانید مقاله انواع درمان خانگی شپش سر به کمک طب سنتی و دارو های گیاهی مطالعه کنید که در ان توضیح دادیم چگونه شپش سر را از بین ببرید.
درمان شپش سر با شانه زدن موها
موها را مرطوب کرده و به کمک یک شانه دندانه باریک آنها را شانه کنید. مو را به چند بخش تقسیم کرده و شانه زدن هر قسمت را تا جایی که دیگر شپشی پیدا نشود، ادامه دهید. هر سه تا چهار روز، در طی چند هفته این کار را تکرار کنید. این کار در کنار سایر روش‌های درمانی کمک می‌کند تا سریع‌تر از شر شپش‌ها خلاص شوید.
راه های جلوگیری از بازگشت شپش سر
مبارزه با شپش می‌تواند نبردی مداوم باشد. تا زمانی که شپش‌ها از همه‌جا ریشه‌کن نشوند، بیماری به‌طور کامل درمان نشده است؛ بنابراین، برای جلوگیری از بازگشت شپش‌های سر، اقدامات زیر را انجام دهید:
- تمام ملحفه‌ها و لباس‌های استفاده شده در طول ۲ روز قبل از درمان را در آب خیلی گرم (۴/۵۴ درجه سانتیگراد ۱۳۰ درجه فارنهایت) بشویید.
- وسایلی را که قابل شستشو نیستند، به مدت ۲ هفته در کیسه‌های ضد هوا قرار دهید.
- کیسه جاروبرقی قدیمی‌تان را دور بیندازید چون ممکن است تخم شپش‌ها در آن جا خوش کرده باشند.
- وسایل مراقبت از مو مانند شانه و برس را در آب داغ خیس کنید و یا دور بریزید.
- از آنجا که شپش به‌راحتی از یک شخص به شخص دیگر در یک خانه منتقل می‌شود، موهای همه اعضای خانواده را بررسی کنید.
- به کودکانتان بگویید سعی کنند از تماس رودررو در مدرسه (در ورزشگاه، زمین بازی یا ورزش) با بچه‌های دیگر خودداری کنند.
- هر ۳ یا ۴ روز، کودکانی را که از نزدیک با شخصی که شپش داشته است، تماس داشته‌اند، چک کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
مورد اول زمانی است که علائم ابتلا به شپش سر را داشتید اما شک داشتید که خودتان یا فرزندتان به شپش مبتلا هستید، در این مورد قبل از شروع درمانهای خانگی ابتدا با دکتر پوست مشورت کنید. مورد دوم، اگر خودتان شپش را تشخیص دادید و از درمانهای خانگی استفاده کردید اما همچنان مشکل خارش شدید داشتید، حتماً به دکتر مو مراجعه کنید. پزشکان برای از بین بردن شپش‌های مقاوم، داروهای مخصوصی که از راه دهان مصرف می‌شوند، تجویز می‌کنند.
از طرفی، خراشیدن زیاد پوست سر می‌تواند منجر به عفونت باکتریایی شود. اگر احساس کردید که غدد لنفاوی تان متورم شده و پوستتان قرمز و پوسته‌پوسته شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشکان می‌توانند عفونتهای پوستی را با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کنند.
منبع: پذیرش 24
