روش های اساسی آموزش حفظ شعر به کودکان

خواندن شعر و حفظ آن از موضوعات جذابی است که همه به ویژه ما ایرانیان همواره به آن اهتمام داشته‌ایم و سعی می‌کنیم فرزندانمان از سنین کودکی در آن مهارت کسب کنند.

مدرسه آنلاین– خواندن و حفظ شعر گذشته از جنبۀ تفریحی و لذتی که دارد از مزایای فراوانی برای همۀ سنین برخوردار است. والدین در آموزش حفظ شعر به کودکان نقش مهمی دارند. روش‌های مختلفی برای حفظ شعر وجود دارد که می‌توان سریع‌تر و راحت‌تر به کودکان آموزش داد.

حفظ شعر فواید بسیاری دارد که از آن جمله تقویت حافظه، بالا رفتن دانش زبانی و افزایش دایرۀ واژگانی، آشنایی با فرهنگ و سنت‌ها، قدرت تخیل بالا، کسب مهارت در خواندن و نوشتن، تقویت قدرت نویسندگی، تفکر انتزاعی و خلاق، تقویت اعتماد به نفس  و … از جملۀ آنهاست.

در زیر با روش‌های آموزش شعر به کودکان آشنا می‌شویم.

ایجاد انگیزه در کودک

اولین و مهم‌ترین قدم در آموزش شعر به کودک، انگیزۀ او نسبت به حفظ شعر است. با روش‌های مختلف ذوق کودکان برای حفظ شعر را بالا ببرید. هدف از یادگیری شعر باید لذت بردن از دانش زبانی باشد، نه اینکه بر جنبۀ مکانیکی یادگیری تمرکز کند. هیچ وقت بیش از ده دقیقه زمان برای یادگیری شعر صرف نکنید.

تکرار اشعار

برای آموزش شعر به کودکان باید از روش شنیدن و تکرار استفاده کنیم. کلمات هم‌قافیه را حین کارهای روزمره تکرار کنیم. برایشان شعرهایی را زمزمه کنیم. تفاوتی ندارد، موقع غذا خوردن شعری راجع به هواپیماهایی به شکل قاشق غذاخوری بخوانیم یا برای بستن بند کفش‌ها از شعر معروف سوراخ خرگوش کمک بگیریم. مهم این است که ریتم و آهنگ را از سنین خیلی پایین وارد زندگی کودک کنیم و البته صبور باشم و یادمان باشد که ما در این مرحله تنها به دنبال آشنا کردن ذهن کودک با مفهوم به نام شعر هستیم. همراه با کودک شعر را چند بار در هفته بخوانید. برای نمونه می‌توانید آن شعر را پیش از خواب یا قبل از یک وعده غذایی با کودک همخوانی کنید.

گاهی هم شعر را بنویسید و روی دیوار در معرض دید کودک قرار دهید.

آموزش گام به گام

برای آموزش شعر به کودکان به صورت گام به گام عمل کنید. توقع نداشته باشید کودک یکباره شعر را به طور کامل و در مدت زمان کمی یاد بگرد و حفظ کند. می‌توانید در ابتدا با تمرین و حفظ دو بیت شروع کنید. برای آموزش شعر به کودک به شیوۀ زیر عمل کنید.

به کودکتان بگویید هر قسمت را خوب گوش کند و بلافاصله بعد از شما تکرار کند.

بیت اول را بخوانید و بچه تکرار کند.

بیت دوم را می‌خوانید و بچه تکرار می‌کند.

.

.

تا بیت آخر

در مرحلۀ بعد

بیت اول و دوم را می‌خواند و کودک تکرار می‌کند.

.

.

و در مراحل بعدی به همین ترتیب به صورت 3 بیت 3بیت..4بیت 4 بیت و… عمل می‌کنید.

روش یاد دادن شعر به کودکان با ضبط کردن

این روش یاد دادن از طریق خواندن شعر و ضبط کردن آن است. پس از آن می‌توانید در موقعیت‌های مناسب آن را پخش کنید و با کودک همخوانی کنید. این روش نیز در مدت کوتاهی منجر به حفظ شدن شعر توسط کودک می‌شود.

بازی و نقاشی

 کدام بچه‌ای را دیدید که با آغوش باز از نقاشی و بازی استقبال نکند؟ وقتی شعری راجع به گل و صحرا می‌خوانیم یا مثلاً شعری با مضمون زیبایی‌های طبیعت از دیوان حافظ  انتخاب می‌کنیم، خیلی ساده می‌توانیم از نقاشی کردن برای درک بهتر مضامین شعر کمک بگیریم. این روش مخصوص برای آموزش کودکانی که حافظۀ تصویری بهتری دارند، مناسب‌تر است.

در کنار این موضوع از بازی هم غافل نشوید. یک نمایش دست جمعی مثلاًراجع به نبرد رستم با اکوان دیو هم می‌تواند لحظات شادی را برایتان فراهم کند و هم به حفظ شعر و یادگیری اشعار شاهنامه کمک زیادی کند.

 از اسباب‌بازی استفاده کنید

می‌توانید برای آموزش شعر به کودکان از ابزارهای مختلفی مانند مکعب‌های ساخت و ساز، جورچین‌ها و کتابچه‌ها استفاده کنید. هر کدام از این ابزار کاربرد و مزیت‌های خودش را دارد. به‌طور مثال، از کودک بخواهید با هر قسمت شعر یک قسمت از جورچین خود را تکمیل کند. استفاده از اسباب‌بازی هنگام آموزش شعر به کودکان حافظه، استدلال، ارتباط و مهارت حل مسئله را در کودک تقویت می‌کند.

شعر خواندن را با ریتم و آواز همراه کنید

هنگام خواندن شعر برای کودکان، آن را با تن صدای یکنواخت نخوانید. کمی تن صدایتان را متناسب با متن شعر تغییر دهید. به آن ریتم و آهنگ اضافه کنید. سرحال و شاد باشید. به‌طوری‌که، این شادی در لحن کلام شما حس شود و کودک را سر شوق بیاورد. کودک را تشویق کنید که او نیز هنگام خواندن شعر مانند شما عمل کند.

کمی خلاقیت به‌خرج دهید و از حرکت دادن دست‌ها هنگام آموزش شعر به کودک استفاده کنید. می‌توانید کف بزنید. ریتم شعر را با کمک انگشتان و ضرب زدن بر روی سطوح همراهی کنید.

استفاده از دست مهارت‌های شناختی، خلاقیت، هماهنگی چشم‌ها و دست‌ها و قدرت تجسم کلمات را در کودک پرورش می‌دهد. همچنین کودک را به فکر کردن تشویق می‌کند.

تشویق کودک

تشویق کودک از سمت والدین محرک قوی‌ای برای ادامه دادن اوست. پس حتماً پس از حفظ کردن حتی دو بیت کودکتان را تشویق کلامی کنید. این تشویق می‌تواند با دست زدن هم همراه باشد. والدین می‌توانند به عنوان تشویق با گرفتن جایزه انگیزۀ حفظ شعر را در کودک بالا ببرند، اما توجه داشته باشید که این کار نباید همیشگی باشد زیرا باعث شرطی شدن کودک شده و ممکن است این در کودک نهادینه شود که برای جایزه و پاداش هر کار مثبتی را انجام دهد.

صبور باشید

حفظ کردن هر چیزی صبر و بردباری کافی لازم دارد. ممکن است حین خواندن شعر، کودک آن را با لحن نادرستی ادا کند یا کلمات را اشتباه بخواند و یا ابیات را پس و پیش بخواند و یا یادش برود یا حتی تعمداً یا از روی شیطنت یا خلاقیت بعضی از قافیه‌ها را تغییر دهد که کاملاً عادی است. تنها باید صبور باشید.

سعی کنید شعرهای خوب و اشعار بزرگان ادب فارسی مانند سعدی و حافظ و فردوسی را به فرزندانتان یاد بدهید. گرچه شاید فکر کنید فرزند شما کوچک است و معنای اشعار را درنمی‌یابد. اما این را بدانید که اتفاقاً چون کودک سنش کم است خیلی سریع هرچیزی را یاد می‌گیرد و حفظ برایش آسان‌تر است. به مرور با معنای آن آشنا می‌شود. برای آموزش معنا عجله‌ای نداشته باشید. فراموش نکنید که سطح و روش یادگیری در افراد مختلف متفاوت است. بنابراین، فرزندتان را سرزنش نکنید و فقط صبور باشید. نکته‌ای که باید بدانید این است که تکرار کردن به حفظ کردن شعر کمک بیشتری می‌کند. پس صبور باشید و با فرزندانتان همراهی کنید.