چرا تایم وقتی وقت، ساعت، زمان، فرصت، مرحله، دوره، بازه، تاریخ، موقع و … داریم؟!!

امروز فضای مجازی و بستر اینترنت به یکی از مراجع مهم برای دانش آموزان تبدیل شده است تا با مراجعه به آن پاسخ بسیاری از پرسش های خود را بیابند.

تحریریه مدرسه آنلاین تلاش می کند تا در این بخش اطلاعات به روز و مستندی را پیرامون موضوعات درسی تهیه و در اختیار کاربران فضای مجازی قرار دهد.

با توجه به اهمیت نگارش و ویرایش در انتقال میراث علمی و فرهنگی کشور و حفاظت از آن در این بخش بنا داریم تا نکاتی دربارۀ درست‌نویسی و درست‌گویی با هم بخوانیم.

ورود واژه‌های بیگانه به خودی خود آسیب و خطر برای زبان است، به خصوص که برای واژه‌های بیگانه معادل فارسی وجود داشته باشد. زیرا واژه‌های واردشده، جانشین واژ‌ه‌های زبان فارسی می‌شود و باعث می‌شود فارسی زبان کم‌کم آنها را فراموش کنند و به این ترتیب زبان روز به روز لاغرتر شده و کارآیی خود را از دست می‌دهد. در این صورت برای بیان مفاهیم مجبور می‌شویم به زبان بیگانه بیشتر توسل کنیم و دیگر زبان خود را شایسته نمی‌دانیم، زیرا زبان لاغر شده و از ایجاد ارتباط ناتوان شده است و دیگر قادر نیست مفاهیم را به طور کامل منتقل کند. بدین ترتیب، زبان فارسی با قدمت چند هزار ساله، فرهنگ و میراث غنی ادب و دانش فارسی در معرض تهدید قرار می‌گیرد زیرا مخاطب فارسی زبان قادر به درک آن نیست و خود نیز برای نوشتن مطالب، زبانی غنی از لحاظ واژگان و دستور ندارد.

شاید عده‌ای بگویند واژه‌های عربی را ابتدا از زبان حذف کنیم که قرن‌هاست در زبان فارسی  راه یافته است و پیشنهاد عربی‌زدایی و سره‌گرايي زبان را بدهند. اما به اجمال اینکه سره‌گرایی زبان فارسی را لاغر می‌كند و از رمق می‌اندازد. واژه‌های عربی قرن‌هاست که جزو زبان فارسی شده و زبان فارسی را غنی‌تر و پربارتر کرده و بر گسترۀ زبان فارسی افزوده است.  عربی‌زدایی یا به عبارت بهتر عربی‌های فارسی‌شده از زبان فارسی ارتباط ما را با میراث غنی ادبی و علمی و فرهنگی گذشته قطع می‌کند و دیگر قادر نخواهیم بود حافظ را درک کنیم و از سعدی لذت ببریم و تاریخ بیهقی را بخوانیم .

استادانی بزرگی چون ملک‌الشعرای بهار و احمد سمیعی گیلانی درباره‌ی سره‎‌گرایی گفته و نوشته است. استاد سمیعی گیلانی، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی معتقدند که سره‌گرایی نوعی آلرژی و بیماری است. ما همانطور که نژاد خالص نداریم، زبان خالص هم که همه عناصر آن ریشه‌ نیاکان آن باشد، نداریم.

به گزارش مهر ایشان در  نشست «سره‌گرایی زبانی؛ ضرورتها و آسیب‌ها» بیان کردند که سره‌گرایی جریان عبث و تلاش بیهوده‌ای است چرا که وقتی می‌گوئیم سره‌گرایی یعنی عربی‌زدایی و نه حتی فرنگی‌زدایی.

استاد سمیعی گیلانی بر این باورند که انگیزه‌های سره‌گرایان دوران قاجار سیاسی بوده واز زمان رضا شاه به این طرف تا حد زیادی انگیزه سیاسی داشت و متأسفانه وقتی این انگیزه وارد جامعه شد، به یک بیماری تبدیل شد و بدتر از آن، اینکه وسیلۀ کسب تشخص شده است برای اینکه اصلاً کار مشکلی نیست که «ثمر» را به «میوه» تبدیل کنیم.  استاد سمیعی گیلانی قطع ارتبط با سنت، محدود شدن گنجینۀ لغوی نسل کنونی و نفی فرهنگ 12 قرنی ایرانی را از جمله دیگر معایب سره گرایی می‌دانند.

با توجه به مطالب ذکر شده و  ضرورت پاسداشت زبان فارسی امروز به بررسی واژۀ بیگانۀ «تایم» می‌پردازیم که به تازگی وارد زبان شده و استعمالش به ویژه در زبان روزمره بین اقشاری از مردم متداول شده است.

این روزها در حالی با ورود واژگان بیگانه مواجهیم که معادل‌های بسیاری در زبان خودمان وجود دارد که به لحاظ آوا و تلفظ زیباتر و راحت‌تر است. واژه‌ی انگلیسی «تایم» دارد جایزگین بسیاری از واژه‌های فارسی می‌شود و ایرانیِ فارسی زبان دیگر قادر نیست آنچنان که از واژه‌های فارسی استفاده می‌کرده استفاده کند و با گفتن یک کلمۀ «تایم» کار را تمام می‌کند. به جای «تایم» می‌توانیم واژه‌های زیر را استفاده کنیم:

وقت، زمان، ساعت، لحظه، موقع، هنگام، مدت، فرصت، بازه، بازۀ زمانی، تاریخ، دوره، مرحله و …


مثال:

تایم ندارم. (وقت ندارم. فرصت ندارم.)

تایم ثبت‌نام می‌گذرد. (فرصت ثبت‌نام می‌گذرد. وقت ثبت‌نام می‌گذرد. زمان ثبت‌نام می‌گذرد.)

در آن تایم من مسافرت بودم. (در آن موقع مسافرت بودم. در آن هنگام من مسافرت بودم. در آن رمان من مسافرت بودم.)

آن تایم داشتم بچه را می‌خواباندم. (آن لحظه داشتم بچه را می‌خواباندم. آن موقع داشتم بچه را می‌خواباندم.)

در آن تایم مشغول درس خواندن برای کنکور بودم. (در آن مدت مشغول درس خواندن برای کنکور بودم. در آن بازۀ زمانی مشغول درس خواندن برای کنکور بودم. در آن بازه مشغول درس خواندن برای کنکور بودم. در آن هنگام مشغول درس خواندن برای کنکور بودم. در آن دوره مشغول درس خواندن برای کنکور بودم. در آن موقع مشغول درس خواندن برای کنکور بودم.)

در آن تایم سر کار هستم. (در آن ساعت سر کار هستم.)

تایم کاری ما ساعت 8 شروع می‌شود. (ساعت کاری ما ساعت 8 شروع می‌شود.زمان کاری ما ساعت 8 شروع می‌شود.)

شما نیز مثال‌هایی اضافه کنید.

زبان زیبای فارسی را فارسی و درست صحبت کنیم و بنویسیم و اجازه ندهیم این همه واژه‌ی زیبا حذف شود. وفادار به زبان فارسی و هویتمان باشیم.