پیشینه سیزده بدر چیست؟

امروز فضای مجازی و بستر اینترنت به یکی از مراجع مهم برای دانش آموزان تبدیل شده است تا با مراجعه به آن پاسخ بسیاری از پرسش های خود را بیابند.

تحریریه مدرسه آنلاین تلاش می کند تا در این بخش اطلاعات به روز و مستندی را پیرامون موضوعات درسی تهیه و در اختیار کاربران فضای مجازی قرار دهد.

امروز به پیشینۀ سیزده بدر در تاریخ ایران می‌پردازیم.

«سیزدهم فروردین روزی از ایام نوروز است که اختصاص به طبیعت دارد و به نام روز طبیعت نامیده شده است، همچنین این روز به نام «سیزده بدر» معروف است. رسم بیرون رفتن از خانه در روز سیزدهم فروردین ماه و آن روز را به شادی و خرمی و خوشی گذراندن از رسم‌های دیرین ایرانی است و پایان‌بخش مراسم نوروزی است که با چهارشنبه سوری و یا به روایتی، با جشن سده آغاز می‌شود و به سیزده فروردین پایان می‌پذیرد.

برای بررسی دیرینگی جشن سیزده بدر از روی منابع نوشتاری، تمامی منابع مربوط به دوران قاجار می‌باشد و گزارش به برگزاری سیزده بدر در فروردین یا صفر داده‌اند، از همین رو گروهی از پژوهشگران پنداشته‌اند که این جشن بیش از یکی دو سده دیرینگی ندارد اما با دقت بیشتر در می‌یابیم که شواهدی برای دیرینگی این جشن وجود دارد.

وجود مراسم مشابهی که به موجب کتیبه‌های سومری و بابلی از آن آگاهی داریم، که در آن آیین‌های سال نو در سومر با نام «زگموگ» و در بابل با نام «آکیتو» دوازده روز به درازا می‌کشیده و در روز سیزدهم جشنی در آغوش طبیعت برگزار می‌شده است. چنین برمی‌آید که جشن سیزده بدر دارای سابقه‌ای چند هزار ساله باشد.

همان طور که پیشینۀ نوروز را از زمان جمشید می دانند درباره سیزده بدر هم روایت است که: « …جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزدهم نوروز را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر پا می‌کند و بارعام می‌دهد و چندین سال متوالی این کار را انجام می‌دهد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین در می‌آید و ایرانیان از آن پس سیزده بدر را بیرون از خانه در کنار چشمه سارها و دامن طبیعت برگزار می‌کنند.

«درباره رسم علف گره زدن در روز سیزدهم نوروز در کتاب‌های تاریخی همچون «سنی ملوک الارض والانبیاء، نوشته حمزه اصفهانی»، «مروج الذهب، نوشته مسعودی» و کتاب « آثارالباقیه، نوشته ابوریحان بیرونی» چنین آمده است: «مشیه و مشیانه که دختر و پسر همزاد کیومرث (نخستین انسان در اسطوره‌های ایران) بودند، روز سیزدهم فروردین برای نخستین بار در جهان با هم ازدواج کردند. در آن هنگام چون عقد و نکاحی شناخته نشده بود!

آن دو به وسیله گره زدن دو شاخه «مُورد» پایه ازدواج خود را بنا نهادند و چون ایرانیان باستان از این راز به خوبی آگاهی داشتند، آن مراسم را به ویژه دختران و پسران دم بخت انجام می‌دادند، امروزه نیز دختران و پسران برای بستن پیمان زناشویی نیت می‌کنند و علف گره می‌زنند.

در کتاب «مجمل التواریخ» نیز چنین آمده است: «… نخستین مردی که به زمین ظاهر شد، پارسیان آن را « گل شاه» نامیدند، زیرا که پادشاهی او الا بر گل نبود، پس پسر و دختری از او ماند که مشیه و مشیانه نام گرفتند و روز سیزده نوروز با هم ازدواج کردند و در مدت پنجاه سال هیجده فرزند به وجود آوردند و چون مُردند، جهان نود و چهار سال بی پادشاه بماند»