نفت شِیل (Shale oil) یا نفت پَلمه‌سنگی یا نفت شِنی، نفت نامتعارفی است که از گرماکافت، هیدروژنه‌کردن، و انحلال گرمایی خرده‌های پلمه‌سنگ نفتی به دست می‌آید.
مدرسه آنلاین- این فرایندها مواد آلی درون سنگ و شن (کروژن) را به نفت و گاز مصنوعی تبدیل می‌کنند. از نفت حاصله می‌توان بلافاصله به عنوان سوخت استفاده کرد یا با افزودن هیدروژن و زدودن ناخالصی‌ها چون سولفور و نیتروژن، ارتقائش داد تا به عنوان مادهٔ اولیه وارد پالایشگاه شود. محصولات پالایش‌شده را می‌توان در همان مصارفی به کار برد که محصولات پالایش‌شدهٔ نفت خام به کار می‌روند.
واژه Shale oil کمی ابهام دارد و گاه به نوع‌های دیگر نفت به دست آمده از منابع دیگر نیز گفته می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی tight oil و light tight oil را برای آنها پیشنهاد می‌کند.
اولین بار در قرن دهم میلادی دانشمند بین‌النهرینی مساویه ماردینی که بر روی روشهای تصفیه انواع مایعات و جامدات کار می‌کرد روش استخراج نفت شیل توسط حرارت و بخار را ابداع کرد.
منابع سنگ نفت‌زا
منابع نفت شنی (سنگ نفت یا سنگ نفت‌زا) در پهنه وسیعی از طبیعت از آب‌های شیرین تا دریاچه‌های نمکی و باتلاق‌های رسوبی یافت می‌شود که بین دوره‌های کامبرین و ترشیاری شکل گرفته‌اند.
بیشتر منابع نفت شنی در ایالت کلرادو ایالات متحده آمریکا واقع شده، که دارای منابعی بالغ بر ۳٫۳ تریلیون تن است.
| مکان | ذخایر نفت شیل (میلیون تن) | ذخایر کروژن (میلیون تن) | ذخایر احتمالی کروژن (میلیون تن) |
|---|---|---|---|
| آفریقا | ۱۲٬۳۷۳ | ۵۰۰ | ۵٬۹۰۰ |
| آسیا | ۲۰٬۵۷۰ | ۱۱۰۰ | – |
| اقیانوسیه | ۳۲٬۴۰۰ | ۱٬۷۲۵ | ۳۶٬۹۸۵ |
| اروپا | ۴٬۱۸۰ | ۳۰۰ | ۶٬۵۰۰ |
| خاورمیانه | ۳۵٬۳۶۰ | ۴٬۶۰۰ | ۲۴٬۶۰۰ |
| آمریکای شمالی | ۳٬۳۴۰٬۰۰۰ | ۸۰٬۰۰۰ | ۱۴۰٬۰۰۰ |
| آمریکای جنوبی | – | ۹٬۶۰۰ | ۴۰۰ |
استخراج
نحوهٔ استخراج نفت شیل به دو صورت است:
- ۱-حفاری سطحی
در روش حفاری سطحی مانند روشهای قدیمی سنگ را تا دمای ۵۰۰ درجه گرم می‌کنند ولی در روشهای جدید از کریستال قیر استفاده می‌کنند تا روند پالایش بهینه‌تر باشد و از کریستال قیر برای فرایند کاتالیستی استفاده می‌شود.
- ۲- حفاری درجا
برای روش حفاری درجا، حرارت‌دهنده الکتریکی را درون زمین قرار می‌دهند و سنگ نفت را به مدت ۲ الی ۳ سال تا ۷۰۰ درجه فارنهایت حرارت می‌دهند و با حفر چاه در کنار آن نفت‌های دوب شده را استخراج می‌کنند. روش حفاری درجا آلودگی محیط زیستی کمتری نسبت به روشهای دیگر دارد.
شرکت شل برای جلوگیری از ترکیب نفت با سفره‌های آب زیرزمینی روشی را ابداع کرده‌است که سردسازهایی را به عنوان سد یخی درون زمین قرار می‌دهند تا مانع از ترکیب این نفت با آب زیر زمین شود.
اقتصاد نفت شیل
زمانی استفاده از نفت شیل مقرون به صرفه خواهد بود که قیمت نفت بالا باشد و فناوری لازم برای استخراج آن ممکن باشد.
