علوم و فنون ادبی پایه دهم؛ جناس و انواع آن

به دو کلمه همجنس و همسان «جناس» می گویند.

مدرسه آنلاین_ جناس

جناس در یک نگاه کلیّ دو دسته است: همسان و ناهمسان.
جناس همسان :یکسانی دو واژه، با معانی متفاوت است.
برادر که دربند خویش است نه برادر، نه خویش است .(سعدی) (خویش: ۱- خود ۲- خویشاوند)
انواع جناس ناهمسان
اختلافی :ناهمسانی واژه‌ها در یک واج اوّل، وسط یا آخر
مگذران روز سلامت به ملامت، حافظ / چه توقّع ز جهان گذران می‌داری (حافظ)
افزایشی :ناهمسانی واژه‌ها در تعداد حرف.
کفر است در طریقت ما کینه داشتن / آیین ماست سینه چو آیینه داشتن (طالب آملی)
گر مر او را این نظر بودی مدام /چون ندیدی زیر مشتی خاک، دام (مولوی)
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند، ناز آرند / که با این درد اگر در بندِ درمان اند، درمانند (حافظ)
حرکتی: ناهمسانی واژه‌ها در مصوّت‌های کوتاه.
نوبهار است در آن کوش که خوش دل باشی / که بسی گُل بدمد باز و تو در گِل باشی (حافظ)
نکته: جناس میان دو واژه را زمانی جناس ناقص می‌خوانیم که اختلاف آنها بیش از یک حرف (واج) نباشد.