شب چله یعنی دور هم گل بگوییم و گل بشنویم

دمدم‌های آخری که پاییز مهمان خانه‌های ماست، به رسم همیشه برایش جشن می‌گیریم و تا دمِ در همراهیش می‌کنیم. دهه‌ها و سده‌هاست که ما ایرانیان آخرین شب پاییز یعنی شبِ«چله» یا شبِ «یلدا» را دور هم جمع می‌شویم. شبی که طولانی‌ترین شب سال است برای ما حکم یک عید زیبا را دارد که کنار عزیزانمان می‌نشینیم و گل‌ می‌گوییم و گل ‌می‌شنویم.

مدرسه آنلاین– شب چله برای همۀ ما ایرانیان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این شب به رسم پیشینیان و آیین ایرانی به منزل بزرگ‌ترها می‌رویم و کنار سفرۀ یلدایی که با هندوانه و انار رنگین شده آخرین شب پاییز را به نیکی سپری می‌کنیم.

ایرانیان باستان با باور به اینکه فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر شده و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند. آنها برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می شدند و با برافروختن آتش از خورشید طلب برکت می کردند.

یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. این جشن مراسمی آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می‌کرده‌اند. یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازۀ زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است.

جشن شب یلدا نمادها و رسم‌هایی دارد که بیشتر ما با آنها آشنا هستیم. اکثر مردم از چند روز قبل برای شب چله تدارک می بینند و با فرا رسیدن شب همه دور هم جمع می شوند و کنار سفره یلدا می نشینند و با خوراکی‌های خوشمزه‌ای که در سفره هست از خودشان پذیرایی می‌کنند. فال حافظ هم از آداب این شب است. همه نیت می ‌کنند و تفألی به خواجۀ شیراز می‌زنند. قصه‌های مادربزرگ و پدربزرگ‌ و بزرگ‌ترها هم در این شب حلاوت ویژ‌ای دارد.

ایرانیان در سفرۀ شب چلّه، میوه‌هایی مثل انار، هندوانه، سیب و میوه‌های فصل پاییز و زمستان (خرمالو، نارنگی، پرتقال و …)، شیرینی‌های سنتی، میوه خشک، آجیل، شمع و دیوان حافظ می چینند. برخی از این ها مثل میوه انار و هندوانه، میوه خشک، شمع و شیرینی‌های سنتی از زمان ایران باستان در سفره یلدا وجود داشته اما بعضی دیگر مثل دیوان حافظ یا میوه هایی به غیر از انار و هندوانه با گذشت زمان به سفره شب یلدا اضافه شده است.

نمادهایی که از زمان باستان در سفره یلدایی وجود داشته دارای معنی هستند، مثلا انار به خاطر ظاهر گرد و رنگ قرمز نشان دهندۀ خورشید و شادی است. هندوانه هم درون قرمز رنگ دارد و ما را به یاد خورشید و تابستان می اندازد، این میوه بسیار مقوی است و نیاکان ما معقتد بودند هر کس در شب یلدا هندوانه بخورد دیگر در فصل زمستان دچار سرما خوردگی نمی‌شود.
آجیل شب یلدا نشان دهنده ی فراوانی و برکت بوده و مردم با قرار دادن آجیل در سفره یلدا آرزو می کردند همیشه خانه هایشان پر از برکت باشد. شمع هایی که در سفره یلدا قرار می گیرد بازمانده آتشی است که در زمان باستان توسط ایرانیان روشن می‌شد. بودن شمع در سفره یلدا یعنی همیشه نور (خوبی) بر تاریکی (بدی) پیروز می‌شود.

گذشته از همۀ اینها، سفرۀ شب چله با کم و زیاد آن، بهانه‌ای برای دور هم بودن و قدر هم را دانستن است. برایتان شب چلۀ پرشور و شادی را کنار عزیزانتان آرزومندیم.