حمله عصبی چیست؟
حمله پانیک عبارتست از برانگیختگی فیزیولوژیک که ناگهانی یا در پاسخ به رویارویی با یک وضعیت وحشت زا (یا حتی فکر در مورد آن) به وجود می آید.
مدرسه آنلاین- پانیک اتک یکی از بدترین و وحشتناک ترین تجربه هایی است که بشر در طول عمرش می تواند داشته باشد. اولین حمله معمولاً اثراتی دلخراش از قبیل حس تنهایی و اضطراب شدید انتظاری برای وقوع حملات بعدی برای فرد مبتلا به دنبال دارد.
گاهی هم حمله پانیک در خواب رخ میدهد که منجر به بیدار شدن ناگهانی فرد از خواب و تجربه وحشت و علائم پانیک میگردد. متاسفانه در برخی موارد حمله عصبی پانیک عود میکند و مکرراً رخ می دهد.
علائم حمله عصبی پانیک
علائم جسمانی که در حمله عصبی ظاهر می شوند عبارتند از:
- بالا رفتن ضربان قلب
- احساس فشار در قفسه سینه یا کوتاه شدن تنفس
- احساس خفگی، تنگی نفس، غش
- تعریق
- لرزش
- کرختی یا گزگز و مورمور در دست و پا یا سایر قسمت‌های بدن
- سرگیجه یا احساس سبکی سر
- حالت تهوع یا ناراحتی معده
- احساس گرگرفتگی یا سردی یا گرمی
همچنین واکنش روانشناختی که غالباً با این علائم همراه هستند عبارتند از:
- احساس غیر واقعی بودن یا از خود جدا شدن
- تمایل شدید برای فرار از موقعیت و ترس از دیوانه شدن و از دست دادن کنترل
- ترس از مردن یا انجام عملی که از کنترل فرد خارج باشد
علت ایجاد حمله عصبی
حمله عصبی می تواند بسیار ترسناک و ناخوشایند باشد ولی ابداً خطرناک نیست. حملات پانیک بر پایه واکنش حمله-فرار پایه ریزی شده که مختص همه پستانداران از جمله انسان است. یعنی وقتی یک پستاندار در معرض خطری تهدیدکننده حیات قرار گرفت یا فرار می کند و یا به منبع خطر حمله می نماید، این لازمه بقای حیوانات است. فرض کنید اتومبیل شما روی ریل راه آهن خاموش شده در حالیکه قطاری هم زمان در حال نزدیک شدن به شماست. در این حالت شما ترشح آدرنالین خواهید داشت که به واسطه آن وحشتی شما را فرا می گیرد. شما تمام سعی خود را برای فرار از موقعیت خواهید کرد. برای این فرار بدن شما تغییراتی لازم دارد مثل:
- بالا رفتن ضربان قلب
- افزایش شدت تنفس
- سفت شدن عضلات
- انقباض عروق و کم شدن جریان خون به دست و پاها
- بالا رفتن جریان خون به عضلات
- آزادسازی قند ذخیره شده در کبد به جریان خون
- افزایش میزان تعریق
تمام این اتفاقات در جهت قویتر کردن شما برای فرار از موقعیت انجام می شود. اگر این واکنش ها به حد کافی شدید یا سریع نباشد ممکن است حیات شما به خطر افتد. به موقعیت های مشابه در زندگی خود فکر کنید. ضرب‌المثلی هست که می‌گوید: ترس برادر مرگه اتفاقا همراهی این دو مقوله را در یکی از اختلالات روانپزشکی داریم به نام اختلال پانیک از شما می‌خواهم یک لحظه تصور کنید که الان دارید می‌میرید و همراه این مسئله، یک‌سری ناراحتی‌هایی مانند تپش قلب و احساس خفگی دارید. وحشتناک نیست؟ تصور کنید که مبتلایان به حمله عصبی ممکن است روزی چند بار این احساسات رو تجربه کنند برای همین بعضی‌ها می‌گویند حمله پانیک وحشتناک‌ترین بیماری روان است حالا که خودتان را جای آنها گذاشتید و دارید بخشی از رنجی که میکشند را، فقط به آن فکر می‌کنید، بقیه علائم این بیماری را هم بخوانید. این علائم در قالب حمله‌های حدود ۲۰ دقیقه‌ای توسط بیمار تجربه میشود.
در پانیک اتک بدن شما درست مشابه مورد فوق عمل می کند. آنچه که حمله عصبی پانیک را متمایز کرده و سازگاری با آن را دشوار می سازد، این است که این واکنش ها در غیاب خطر آشکار رخ می دهد. شما گیج می شوید که چرا این واکنش ها برای شما رخ داده است. بنابراین مغز شما از موقعیت سوء برداشت کرده و خیال می کند واقعه ای تهدید کننده حیات در درون بدن در جریان است. یعنی فکر می کند “حالا که خطری در بیرون وجود ندارد لابد در درون بدن من خطری مرا تهدید می کند.” در پاسخ به تپش قلب: “من دارم سکته می کنم.” یا “من دارم می میرم.” در پاسخ به احساس خفگی: “من دارم خفه می شم.” یا “نفسم داره قطع می شه.” در پاسخ به سرگیجه: “من دارم بیهوش می شم.” در پاسخ به احساس غیر واقعی بودن: “من دارم دیوونه می شم.” این ها اساس کار درمان شناختی رفتاری است که یکی از درمان های موثر حمله پانیک محسوب می شود. این درمان را از روانپزشک خود بخواهید.
عوامل تشدیدکننده حملات پانیک
اجازه بدهید تا این عوامل را به دو دسته تقسیم کنم:
- یکی عوامل استرس زای کلی که باعث شعله ور شدن اختلالات روانپزشکی میشود مثل: طلاق، ازدواج، مهاجرت، شکست عشقی و… اینها عوامل استرس زایی هستند که باعث رو آمدن اختلالات روانپزشکی در افراد مستعد می گردند طبعاً پانیک هم یکی از این اختلالات است.
- دسته دوم عواملی هستند که اختصاصاً باعث تشدید یا شعله ور شدن حملات عصبی میشوند. برای اینکه این عوامل را شناسایی کنیم باید به مکانیسم پانیک نگاهی بیندازیم. در حمله پانیک علائم جسمانی به عنوان سرنخها و آغازکننده های ترس عمل میکنند و با ورود به سیکل معیوب، شدت این علائم و پیرو آنها وحشت افزایش می یابد تا یک حمله عصبی پانیک تمام عیار را رقم بزنند. نتیجه ای که میتوان از این مکانیسم گرفت این است که هر عاملی که یک احساس جسمانی که باعث برانگیختن ترس میگردد را میتوان بعنوان عامل تشدیدکننده پانیک به حساب آورد. مثلاً ورزش کردن چون باعث افزایش ضربان قلب میشود، مصرف برخی داروها که عوارض جسمانی دارند، برخی خوراکیها مثل قهوه که ممکن است سیستم سمپاتیک رافعال کنند و هرگونه هیجانی ممکن است شروع یا تشدیدکننده حملات عصبی باشند.
درمان پانیک اتک چگونه است؟
خبر خوب این است که این بیماری یکی از کوک‌پذیرترین فالشهای روان آدمیزاد است و اینکه هیچکس تابحال در اثر پانیک اتک نمرده است. ولی اکثر آدم‌ها وقتی حمله سراغشان می‌آید، اورژانس را خبر میکنند یا خودشان را به‌سرعت به بیمارستان می‌رسانند حتی گاهی بعضی از مریض‌ها پا به فرار می‌گذارند و از موقعیتی که هستند دور میشوند یا بعضی‌ها زیر گریه می‌زنند. هرچه که هست تجربه‌ی بسیار وحشتناک و رنج‌‌آوریست. در برخی از مواردِ حملات پانیک مصرف دارو لازم خواهد بود. اگر شدت و فرکانس حملات زیاد است به طوریکه در شغل، روابط بین فردی یا خواب شما تاثیر گذاشته و یا زندگی شما را فلج کرده است، از مصرف دارو تحت نظر روانپزشک خود غافل نباشید. در این موارد معمولا روانپزشک از داروهای ضد افسردگی و آرامبخش برای درمان پانیک بهره خواهد برد (همیشه یادتان باشد نگرانی های خود در خصوص داروها را صمیمانه با پزشکتان در میان بگذارید)
