باستان شناسی رشته ای جذاب با بازار کاری محدود

یکی از رشته های علوم انسانی باستان شناسی است که داوطلبان با توجه به رتبۀ قبولی خود و علاقه می توانند آن را به عنوان رشتۀ دانشگاهی انتخاب کنند. انتخاب این رشته و تحصیل در آن نیازمند مطالعه فراوان در مورد تاریخ و فرهنگ افراد باستانی است.

مدرسه آنلاین– باستان شناس فردی است که با کاوش در محل های باستانی، یافته ها را مورد مطالعه قرار می دهد تا ارزش مادی و معنوی آن ها را پیدا کرده و قدمت آن ها را تخمین بزند. در اینجا به معرفی رشتۀ باستان شناسی، دروس، آیندۀ شغلی و … می پردازیم.

معرفی رشتۀ باستان شناسی

رشته باستان شناسی زیر مجموعه رشته علوم انسانی به حساب می آید .باستان شناس یک محقق است که با بررسی، پژوهش و کاوش در نقاط مختلف جهان، شواهد لازم را برای تحقیقات خود جمع آوری می کند. وی مکان های تاریخی و پیش از تاریخ و بقایای جسمی را برای درک پیوندهای انسان با گذشته و حفظ فرهنگ های گذشته مورد بررسی قرار می دهد.
باستان شناسی از یك سو مسیر تاریخ را تعیین می كند و از سوی دیگر مادر تاریخ است. روشن كردن گذشتۀ هر جامعه از جهت مسائل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و یا مذهبی از اصول اساسی این رشته است. هدف از تحصیل در این رشته، تربیت نیروی متخصص و كارآمد برای بررسی و شناسایی آثار تاریخی و كاوش های باستان شناسی در مناطق مختلف كشور، همچنین تأمین كادرهای تحقیقی، فرهنگی و هنری سازمانی مربوط می باشد.

باستان شناسان برای کشف آثار باستانی از روش های مختلف استخراج یا حفر استفاده می کنند. تجهیزاتی مانند ماله، محورهای انتخابی و حتی بولدوزرها به باستان شناسان کمک می کند تا بتوانند به کشف مصنوعات مانند سفال، ابزارهای باستانی ، دانه ها یا استخوان های حیوانات و … بپردازند.

از ملزومات خواندن رشته باستان شناسی علاقه فراوان به طبیعت و فرهنگ قدیمیان است. توجه دقیق به جزئیات، مهارت های ارتباطی کتبی، مهارت های دقیق ضبط و گزارش دهی، مهارت های نوشتاری ، نقاشی و عکاسی، ذهن کنجکاوی، انعطاف پذیری از نظر مکان، توان کار گروهی و … لازمۀ رشتۀ باستان شناسی است. داشتن اطلاعاتی مناسب در زمینه تاریخ و جغرافیای ایران و کشور های همسایه همچنین تسلط به زبان انگلیسی برای دانشجوی این رشته ضروری است.

باستان شناسان مسئول حفظ آثار باستانی هستند. این امر معمولاً شامل بازگرداندن موارد به آزمایشگاه جهت تمیز کردن ، ترمیم و تثبیت درست آنهاست. جمع آوری داده ها یکی دیگر از وظایف مهم باستان شناس است. باستان شناس قبل، حین و بعد از حفر، یادداشت ها، تصاویر، نمونه های خاک، نقشه ها، اندازه گیری ها و … را ثبت می کند.

باستان شناس یک محقق است. محققی که شواهد لازم را برای تحقیقات خود از طریق بررسی، پژوهش و کاوش در نقاط مختلف جهان که روزی محل تردد، سکونت یا هر نوع فعالیت انسانی بوده است، به دست می آورد و سعی دارد تا گذشته را بر اساس یافته های خود بازسازی کند.

وظایف باستان شناسان

• یافتن مکان های مناسب حفاری از جمله بررسی های ژئوفیزیکی و عکسبرداری هوایی

• بررسی، مستند سازی و حفظ آثار باستانی

• استفاده از برنامه های رایانه ای برای ضبط و تفسیر سایت ها و یافته ها و تولید شبیه سازی ها

• تولید، گردآوری و نگهداری سوابق نوشتاری، عکاسی و ترسیم شده و بانک اطلاعاتی الکترونیکی

• نظارت و راهنمایی کارکنان

• جمع آوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها

• نوشتن گزارش ها، مقالات و مقالات دیگر برای انتشار

• قدمت و تفسیر یافته‌ها

• مدل سازی ریاضی ، آماری و محاسباتی

• ارزیابی برنامه های برنامه ریزی برای توسعه دهندگان ساختمان

دانشگاه هایی که در رشته باستان شناسی پذیرش دارند

دانشگاه تهران و دانشگاه شهید بهشتی برترین دانشگاه ارائه دهنده رشته باستان شناسی در ایران است. این رشته در دانشگاه های دولتی روزانه، غیر انتفاعی، پردیس و آزاد پذیرش دارد.

دروس باستان شناسی

رشته باستان شناسی در مقطع كارشناسی به مطالعه آثار باستانی سه دوره پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی می پردازد.
دروس پایه باستان شناسی شامل: تاریخچه علم باستان شناسی، بررسی تمدن های باستانی از نظر قرآن کریم، جغرافیای تاریخی، اصول و مبانی انسان شناسی، اسطوره شناسی، تاریخ هنر از باستان تا آغاز اسلام، حفظ آثار باستانی و اصول و مبانی باستان شناسی می شود.

دروس اصلی و تخصصی این رشته عبارت است از: استخوان شناسی، باستان شناسی پیش از تاریخ ایران، ایران در آغاز شهر نشینی، باستان شناسی و هنر ایلام، باستان شناسی ایران در هزاره اول قبل از میلاد، باستان شناسی و هنر ماد و هخامنشی، باستان شناسی اشکانی، باستان شناسی ساسانی، باستان شناسی و هنر اسلامی، فلز کاری دوره اسلامی، باستان شناسی پیش از تاریخ بین النهرین، هنر و معماری بین النهرین در دوران تاریخی، باستان شناسی مصر باستان، باستان شناسی و هنر آسیای صغیر، سکه شناسی، شناخت مهر و تابلت، تاریخ هنر نقاشی در ایران، هنر یونان و روم باستان، حفاظت اشیاء باستانی، باستان شناسی و هنر سرزمین های اسلامی، سیر تحول خطوط و خواندن کتیبه های اسلامی، کتاب آرایی، هنر خاور دور، هنر هند باستان، خواندن خطوط باستانی، تکنیک و هنر سفالگری، طراحی و ترسیم مدارک باستانی، روش کاوش، موزه داری، کاوش در محل، طبقه بندی سفال، بررسی آثار باستانی، خواندن متون باستان شناسی و باستان شناسی و هنر قلمرو غربی اسلامی.

بازار کار

ایران کشوری با قدمت تاریخی و کثرت آثار باستانی است و جا برای کشف و حفاری و شناخت گذشته بسیار دارد اما با وجود این بسیاری از فارغ التحصیل باستان شناسی بیکار هستند. بسیاری از آثار باستانی کشور ما هنوز شناسایی و ثبت نشده است و حتی آثار ثبت شده نیز، به خوبی حفظ یا معرفی نمی شوند زیرا ما در مطالعات باستان شناسی ضعیف عمل می کنیم. از این رو به داوطلبان آزمون سراسری توصیه می شود که اگر می خواهند وارد دانشگاه شوند تا بعد از لیسانس پول یا کار راحتی به دست بیاورند، رشته باستان شناسی را انتخاب نکنند. اما اگر عاشق و شیفته تاریخ، تمدن و فرهنگ کشورشان هستند، بدانند که این رشته آن ها را راضی خواهد کرد.

اگر دولت برنامه ای برای حفظ یا معرفی آثار باستانی داشته باشد و نیز صنعت گردشگری رونق بگیرد امید می رود که تعداد فارغ التحصیلان بیکار این رشته کم شود.

فارغ التحصیلان باستان شناسی می تواننند در سازمان میراث فرهنگی، وزارت ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پروش، سازمان ایرانگردی و جهانگردی، سازمان اوقاف، سازمان نقشه برداری های شهری مشغول به کار شوند و این سازمان ها هر ساله به تعداد محدودی نیرو می پذیرند.