مثل آب رفته به جوی باز نمی گردد

ضرب‌المثل‌ها بخشی از شناسنامۀ یک ملت هستند و در همۀ کشورها و زبان‌ها رواج دارند. امروزه به دلیل کاهش مطالعه و افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی از ضرب‌المثل‌ها کمتر استفاده می شود. ضرب‌المثل‌ها در باروری زبان نیز سهم مهمی دارند و فراموشی آنها زبان را لاغر و لاغرتر می کند.

ما در مدرسه آنلاین_ بر آن هستیم که ضرب المثل‌ها و داستان و ریشه و کاربرد آنها را بیاوریم تا هم یادآوری باشد و هم استفاده از آنها رواج بیشتری بگیرد.

ریشه و کاربرد دو ضرب المثل «آب رفته به جوی باز نمی گردد» و «آبشان از توی یک جوی نمی‌رود» را امروز می‌خوانیم.

مثلِ آب رفته به جوی باز نمی گردد

کاربرد:

اتفاقی که افتاده، افتاده، گریه و زاری کردن و بر سر زدن، زمان را به عقب برنمی‌گرداند و مشکل را حل نمی‌کند. باید به فکر رفع مشکلی باشیم که پیش آمده است.

مثلِ آبشان از توی یک جوی نمی‌رود

توضیح:

کشاورزانی که مزرعه‌شان دو طرف یک جوی آب قرار دارد، ناچارند برای آبیاری مزرعۀ خود با هم توافق کنند و با رعایت نوبت از آب جوی استفاده کنند. بسیار پیش می‌آید که یک کشاورز حق همسایه‌اش را رعایت نمی‌کند و به همین علت، به خاطر آبی که مال هر دویِ آنهاست و از یک جوی می‌گذرد، جنگ و دعوا می‌کنند.

در قدیم که آب آشامیدنی شهرها از طریق لوله‌کشی به خانه‌ها نمی‌رسید، مردم آب جوی را به آب‌انبار خود می‌رساندند، اما چون اغلب با کمبود آب روبه‌رو بودند و آبی که انبار می‌کردند برای نیازهای زندگیشان کافی نبود، سعی می‌کردند آب بیشتری به خانه ببرند و مدت بیشتری از حق‌آب خود استفاده کنند. این مسئله باعث دعوای همسایه‌هایی می‌شد که آبشان از یک جوی می‌گذشت.

کاربرد:

به کسانی که با هم هماهنگ و همدل نیستند و نمی‌توانند کار و زندگی مشترکی داشته باشند و نیز به کسانی که همیشه با هم دعوا دارند و مخالف یکدیگر هستند، گفته می‌شود: «آبشان از یک جوی نمی‌رود.» و به تعبیر عامیه‎‌تر می‌گویند: « آبشان با هم توی یک جوب نمی‌رود.»

منبع: فوت کوزه‌گری از مصطفی رحماندوست. جلد اول.