علی رهبری متولد ۵ خرداد ۱۳۲۷ در تهران، موسیقیدان و رهبر ارکستر ایرانی است. او که در اتریش با نام الکساندر مشهور است، با رهبری بیش از ۱۲۰ ارکستر مطرح دنیا و ضبط حدود ۲۵۰ آلبوم اثر موسیقی کلاسیک جهانی با مهمترین ارکستر‌ها و اپرا‌های دنیا یکی از مطرح‌ترین چهره‌های موسیقی ایران است.
مدرسه آنلاین– علی رهبری در سال ۱۳۲۷ در تهران زاده شد. پدرش پزشکیار بیمارستان فیروزآبادی شهر ری بود؛ و از کودکی با موسیقی مطربی روحوضی آشنا شد و برنامه‌هایی را در سینما‌های کشور و رویال تهران اجرا کرد.
او برای تحصیل در رشته موسیقی به هنرستان موسیقی ملی رفت و زیر نظر تارخانیان، رحمت‌الله بدیعی و حسین دهلوی موسیقی را به‌طور جدی و علمی پیگیری کرد.
در ۱۷ سالگی نوازنده ویلن ارکستر صبا شد. رهبری در ۱۸ سالگی برای ادامه تحصیل و با استفاده از بورسیه دولتی به اتریش عزیمت کرد؛ و دوره آهنگسازی را در آکادمی موسیقی وین طی سه سال به اتمام رسانید. پس از فارغ‌التحصیلی آکادمی وین او را به‌عنوان دستیار در رشته آهنگسازی استخدام کرد.
بازگشت به ایران
۲۴ ساله بود که به دعوت مهرداد پهلبد وزیر وقت فرهنگ و هنر به ایران بازگشت و به عنوان جایگزین مصطفی پورتراب به مدیریت هنرستان عالی موسیقی و کنسرواتوار ایران رسید. وی در این مدت توانست ارکستر هنرجویان هنرستان و پس از آن ارکستر سمفونیک جوانان را تشکیل دهد، ولی پس از ۳ سال و با اعتراض به وضع موجود و با انتقاد از شیوه مدیریت اداره وزارت فرهنگ و هنر که به زعم وی بی‌توجهی مسئولان به مسائل پایه‌ای موسیقی و پرداختن به ظواهر بود، استعفاء و ایران را ترک کرد.
همکاری با هربرت فون کارایان
در سال ۱۹۷۹ هربرت فون کارایان رهبر ارکستر نامدار از رهبری برای پذیرش دستیاری خود در ارکستر فیلارمونیک برلین و رهبر ذخیره دعوت به عمل آورد. این تعامل و همکاری در سال‌های ۱۹۸۰، ۱۹۸۲ و ۱۹۸۴ ادامه داشت. در طول بعضی از اجرا‌های ارکستر فیلارمونیک برلین با هدایت علی رهبری، فون کارایان به عنوان بیننده از ابتدا تا انتهای کنسرت در سالن می‌ماند (رفتاری که معمولاً انجام نمی‌داد). همکاری با فون کرایان نقطه عطفی در مسیر زندگی حرفه‌ای او بود. پس از این همکاری نام رهبری در محافل موسیقی به عنوان رهبر ارکستری توانمند مطرح شد و این سرآغازی برای همکاری با بخشی از مهمترین ارکستر‌های جهان شد.
فعالیت در آفریقای جنوبی
در سال ۱۹۸۴ رهبری قطعه‌ای به نام نیمه‌ماه را برای سیاهپوستان آفریقای جنوبی ساخت و در شهر ژوهانسبورگ اجرا کرد. این قطعه در زمان حکومت آپارتاید وقتی که حضور سیاهان در تالار‌های اجرای موسیقی محدود و اجرای موسیقی توسط آن‌ها محدود بود، اجرا شد. این قطعه که با ارکستری متشکل از سیاهان و سفیدان اجرا شده بود، به سرعت شهرت یافت و در بسیاری از شهر‌های آفریقای جنوبی به روی صحنه رفت.
ارکستر فیلارمونیک بین‌المللی ایرانی
علی رهبری در سال ۱۹۹۷ با دعوت از ده‌ها تن از نوازندگان ایرانی مقیم اروپا و آمریکا، ارکستر فیلارمونیک بین‌المللی ایرانی (Persian Int’l Philharmonic) را تشکیل داد و با رهبری این ارکستر آثاری از کورساکف، خاچاتوریان و خودش را اجرا کرد. این ارکستر به علت مشکلات مادی نتوانست به فعالیت خود ادامه دهد.
بازگشت مجدد به ایران
در سال ۲۰۰۵ و پس از سال‌ها دوری، علی رهبری به دعوت فریدون ناصری به ایران بازگشت و رهبر ارکستر سمفونیک تهران شد. ارکستر سمفونیک تهران پس از سال‌ها توانست اجرای قابل قبولی تحت رهبری او داشته باشد و کیفیت صدادهی ارکستر هنگام اجرای سمفونی ۹ بتهوون با رهبری او تعریف و تمجید بسیاری از کارشناسان و منتقدان و نوازندگان را به دنبال داشت. وی پس از چند ماه با نوشتن نامه‌ای سرگشاده به محمد حسین صفار هرندی وزیر وقت ارشاد با انتقاد‌هایی شدید مبنی بر عدم توجه مسئولان به موسیقی و تأکید بر این که با تنگنا‌هایی که در شرایط فعلی برای ارتقاء کیفی ارکستر و گروه کر وجود دارد (به ویژه از جهت حقوق و وضعیت معیشتی آنان) شرایط لازم برای خدمت مؤثر وجود ندارد، ایران را ترک کرد.
انتقاد‌ها
پس از انتشار نامه رهبری به وزیر ارشاد، از سوی برخی روزنامه‌ها و وبگاه‌ها انتقاد‌ها و اتهاماتی، چون تغییر نام از علی به الکساندر، مسیحی شدن، ارتباط همسر اول با دربار پهلوی و وابستگی همسر دوم به رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی و ارتباط با اسرائیل دربارهٔ وی مطرح شد. وی طی یک نامه سرگشاده و چند مصاحبه به اتهامات پاسخ گفت.
مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران
در اسفند ۱۳۹۳ علی رهبری با حکم علی مرادخانی، معاون امور هنری وزیر ارشاد به‌عنوان مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران منصوب شد. رهبری پس از یکسال همکاری پیش از اتمام قراردادش با بنیاد رودکی در اسفند ۱۳۹۴ از سمت مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران استعفا داد که استعفای او توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نوروز ۹۵ پذیرفته نشد.
علی رهبری در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس‌جمهور وقت حسن روحانی از مشکلات ارکستر و تعطیل شدن برنامهٔ سالیانهٔ آن موسوم به «مهر تا مهر» پرداخت. با خروج علی رهبری از ایران، پروژه ضبط آثار سمفونیک آهنگسازان ایرانی برای انتشارات ناکسوس و پروژهٔ ارکستر ساز‌های ملی که با همراهی سجاد پورقناد در جریان بود نیز متوقف شد.
زندگی شخصی
علی رهبری سه بار ازدواج کرده و پدر ۷ فرزند است. همسر اولش لاله جوادی‌پور نام داشت. همسر دومش از آفریقای جنوبی بود. او برای سومین بار با یک نوازنده ویلن اهل کشور کرواسی به نام پائولا (بعد از ازدواج پائولا رهبری) ازدواج کرد. پائولا رهبری، به‌عنوانِ تک‌نواز ویولن، در قطعهٔ «نوحه خوان» علی رهبری، منتشر شده توسط انتشارات ناکسوس، حضور داشته است.
آثار
خون ایرانی روی سُل ۱۹۶۹
نوحه خوان برای ویلن و ارکستر ۱۹۷۱
موسیقی برای حقوق بشر
نیمه‌ماه ۱۹۸۴
بیروت ۱۹۸۵
باله ایرانی
اجرا‌ها و ضبط
رهبری در ایران با ارکستر‌های ژونس موزیکال، ارکستر هنرستان عالی موسیقی، ارکستر مجلسی رادیو و تلویزیون و ارکستر سمفونیک تهران کنسرت‌هایی را رهبری و برگزار کرد. وی هم چنین بیش از ۱۲۰ ارکستر در سراسر جهان از جمله ارکستر فیلارمونیک برلین، ارکستر ملی فرانسه، ارکستر فیلارمونیک لندن، ارکستر رادیو تلویزیون بلژیک (مدیر هنری) و ارکستر فیلارمونیک زاگرب (مدیر هنری) را رهبری کرده و حدود ۲۰۰ اثر موسیقی کلاسیک جهانی را ضبط کرده‌است.
جوایز
مدال طلای حقوق بشر در سال ۱۳۵۴
نشان طلای مسابقات جهانی بهترین رهبر جوان ارکستر در سال ۱۹۷۷ در بزانسون فرانسه
نشان دورژاک به خاطر همکاری با ارکستر فیلارمونیک چک در سال ۱۹۸۵
جایزه شیر طلایی آکادمی جهانی هنر، ادبیات و رسانه بوداپست مجارستان در سال ۲۰۰۶
اعتراض به کپی بودن سرود ملی ایران
علی رهبری اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ و در نامه‌ای سرگشاده به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران نسبت به موضوع کپی بودن سرود ملی ایران از سرود ملی کره جنوبی اعتراض کرد. علی رهبری در نامه‌ای سرگشاده به عباس صالحی نوشته: سرود ملی فعلی ایران، «شباهت بسیار چمشگیری به سرود ملی کره جنوبی دارد و بسیاری از قطعات آن، کپی سرود این کشور است».
او افزود: از این سرود «بویی از ایران» به «مشام» نمی‌رسد و «گویا توسط غیرایرانیان نوشته شده است».
این رهبر اکستر از این‌که «کشوری، چون ایران… که منبع الهام فرهنگی بخش بزرگی از جهان است… این گونه دچار قحط الرجال موسیقیدان می‌شود که در تدوین کارت ویزیت‌اش باید از هنرمندان کشوری دیگر، نه آن‌که با فرهنگی مشابه، بلکه با فرهنگی از خاور دور کپی‌برداری کند»، انتقاد کرده است.
آقای رهبری می‌گوید از آن رو که سرود ملی فعلی برای ایرانیان «کمی غریبه» است، آن‌ها در جشن‌های مختلف از سرود «ای ایران» نوشته روح‌الله خالقی استفاده می‌کنند.
این موسیقیدان پیشنهاد کرده با انتشار فراخوانی از آهنگسازان دعوت شود «روی شعر فعلی آهنگی بسیار ایرانی نوشته شود و آهنگسازان مبرّز در موسیقی غربی آن را برای ارکستر بزرگ و گروه کُر تنظیم کنند».
منبع: تابناک
