سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در اجرا دچار مشکل شد

کارشناس تعلیم و تربیت گفت: بررسی یک دهه‌ای که از زمان تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می‌گذرد، نشانگر آن است که این سند در بخش اجرایی عملا با چالش‌های جدی رو به‌رو بوده است.

مدرسه آنلاین- علی‌اصغر محمدی کارشناس تعلیم و تربیت در خصوص اجرای سند تحول آموزش و پرورش، اظهار کرد: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با هدف ایجاد تحول در همه ساحت‌ها و ارکان نظام آموزش و پرورش کشور مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی مصوب سال 1390 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است که با وجود گذشت یک دهه از تصویب و ابلاغ آن و تأکیدات رهبر معظم انقلاب، هنوز اجرایی نشده و در قفسه کتابخانه‌ها خاک می‌خورد.

وی ادامه داد: براساس فصل هشتم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سیاستگذاری کلان و نظارت راهبردی بر اجرای سند بر عهده شورای‌ عالی‌ انقلاب فرهنگی، تصویب سیاست‌های اجرایی بر عهده شورای‌ عالی آموزش و پرورش و اجرای سند نیز برعهده وزارت آموزش و پرورش البته با همکاری دیگر دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط است.

نظارت راهبردی بر اجرای سند تحول انجام نشده است

محمدی به نحوه اجرای سند تحول اشاره کرده و افزود: بررسی یک دهه‌ای که از زمان تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می‌گذرد، نشانگر آن است که این سند در بخش اجرایی عملا با چالش‌های جدی رو به‌رو بوده و به جرأت می‌توان گفت نظارت راهبردی بر اجرای سند تحول انجام نشده است.

وی با بیان اینکه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باید در بازه‌های زمانی پنج‌ساله ترمیم و بازنگری می‌شد که چنین نشده است، اضافه کرد: ۶ زیرنظام اجرایی سند در بازه زمانی یک‌ساله مقرر در فصل هشتم سند تصویب نشدند و در حوزه قانونگذاری نیز قانونی در خصوص اجرایی شدن سند به تصویب نرسیده است.

مدلی برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش وجود ندارد

کارشناس تعلیم و تربیت با اشاره به اینکه روند امور در آموزش و پرورش به گونه‌ای پیش رفته است که به نظر می‌رسد مدلی برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش وجود ندارد، اظهار کرد: عمده اقدامات به برگزاری جلسات و صحبت‌ کردن در این زمینه ختم و نتیجه این روند باعث تبدیل شدن سند تحول به یک سند بر زمین مانده شده است.

وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب، اردیبهشت سال 1391 و چند ماه پس از تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی در دیدار با جمعی از معلمان درباره سند تحول گفتند «… امروز آموزش و پرورش یک سند مکتوبی در دست دارد که شیوه‌ تحول بنیادی در آموزش و پرورش را تعیین کرده. خیلی خوب، بخشی از این کار انجام گرفت. منتها این سند مثل نسخه‌ پزشک است. اگر ما به پزشک مراجعه کردیم، حق معاینه هم دادیم و پزشک هم معاینه‌ کاملی کرد و یک نسخه‌ای نوشت و به ما داد، ما هم توی جیبمان گذاشتیم، رفتیم خانه و فکر کردیم تمام شد، این با نرفتن پیش پزشک هیچ تفاوتی ندارد؛ جز اینکه یک پولی هم خرج کردیم، یک راهی هم رفتیم. دوا را باید گرفت، دارو را باید مصرف کرد. در این نسخه نوشته شده که چه دارویی را، چه مقداری، در چه زمانی باید مصرف کنیم. باید این کار را کرد؛ اگر نکردیم، رفتن پیش پزشک و گرفتن نسخه، کأن‌لم‌یکن است. خب، حالا ما سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را داریم؛ این نسخه است؛ این نسخه احتیاج دارد به این که یک برنامه‌ریزی دقیق براساس بند بند این سند انجام بگیرد؛ چون بحث بر سر تحول بنیادین است؛ بحث تحول شکلی که نیست».

محمدی افزود: آیت‌الله خامنه‌ای شهریور 1399 نیز در ارتباط تصویری با وزیر، معاونان، مدیران و رؤسای مناطق آموزش و پرورش کشور در سی و چهارمین اجلاس روسای آموزش و پرورش با تاکید بر اهمیت اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با وجود گذشت ۹ سال از تنظیم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش گفتند «در این سند اهداف کلان و راهبردهای کلی مشخص شده است که باید بر اساس سیاست‌ها، برنامه اجرایی تنظیم شود. برنامه اجرایی سند تحول با وجود تلاش‌های دولت‌های مختلف هنوز به طور کامل تنظیم نشده است که شورای‌عالی آموزش و پرورش و مدیریت کلان آن باید این مسؤولیت را انجام دهند».

علل اجرا نشدن سند تحول

این کارشناس تعلیم و تربیت با اشاره به اینکه اجرا نشدن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش علل مختلفی دارد، بیان کرد: از آن دلایل می‌توان به تلاطم مدیریتی و نبود ثبات مدیریتی در وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد؛ طی10 سالی که از تصویب و ابلاغ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می‌گذرد، عزمی جدی برای اجرای سند در وزارت آموزش و پرورش مشاهده نشده است.

وی ادامه داد: تحول بنیادین در آموزش و پرورش با عزم ملی رخ می‌دهد و اجرای مفاد سند تحول نیاز به بسیج همه امکانات و حمایت و پشتیبانی مجموعه نظام دارد؛ هنوز گام‌های زیربنایی و اقدامات زمینه‌ساز برای اجرای سند تحول به اجرا در نیامده و بستر لازم برای اجرای آن فراهم نشده است.

محمدی تصریح کرد: طبیعی است تا زیرساخت‌های لازم مهیا نشود و پیش‌بینی‌های لازم صورت نگیرد و بر اساس آن، برنامه‌ای معین و مدون که در بر دارنده همه الزامات باشد، طراحی نشود و گام‌های برنامه‌ریزی شده پی درپی به اجرا در نیاید، نمی‌توان از اجرای سند تحول و دگرگونی در نظام آموزش و پرورش سخن گفت.

وی افزود: عوامل متعددی برای اجرا نشدن سند تحول، افزون بر تلاطم مدیریتی وجود دارد؛ دو عامل که رهبری معظم انقلاب در ابتدای تصویب و ابلاغ سند نسبت به آن تذکر دادند عبارت است از به فراموشی سپرده شدن اقدامات گذشته با جابه‌جایی مسؤولان و شتابزدگی و تعجیل در اجرا و وانمود کردن برخی از اقدامات اجرایی معمول به جای اجرای سند تحول.

این کارشناس تعلیم و تربیت افزود: رهبر معظم انقلاب اسلامی با حساسیت و دقت با برشمردن اصل ضرورت تحقق این نسخه شفابخش، اذهان را متوجه مسائل مهمی می‌نمایند که ممکن است در مسیر طولانی و پُر زحمت اجرا به‌وجود آید و به عنوان مانع در این زمینه محسوب می‌شوند.

اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باید دقیق و برنامه‌ریزی شده باشد

محمدی با بیان اینکه اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باید دقیق و برنامه‌ریزی شده باشد و تغییر و تحول دولت‌ها برروی آنها تاثیرگذار نباشد که تاکنون چنین نبوده و تغییر دولت‌ها مانع اجرا شدن سند شده است، گفت: تحول بنیادین در آموزش و پرورش زمانی اتفاق می‌افتد که عزم ملی در بین مسؤولان و دستگاه‌های ذی‌ربط ایجاد شود.

وی اضافه کرد: همانطور که اشاره شد رهبر معظم انقلاب بارها بر اجرای سند تحول بنیادین تأکید داشتند و از اینکه بعد از گذشت سال‌ها این سند هنوز اجرایی نشده است گلایه داشتند؛ ایشان شهریور سال 1399 در ارتباط تصویری با وزیر، معاونان، مدیران و رؤسای وزارت آموزش و پرورش در سی و چهارمین اجلاس روسای آموزش و پرورش کشور برای چندمین بار بر اهمیت اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به‌عنوان مهمترین سند تعلیم و تربیت در کشور تأکید کردند و گفتند «در این سند اهداف کلان و راهبردهای کلی مشخص شده است که باید براساس سیاست‌ها، برنامه اجرایی تنظیم شود. برنامه اجرایی سند تحول با وجود تلاش‌های دولت‌های مختلف هنوز به طور کامل تنظیم نشده است که شورای‌ عالی آموزش و پرورش و مدیریت کلان آن باید این مسؤولیت را انجام دهند».

این کارشناس تعلیم و تربیت تصریح کرد: همچنین رهبر معظم انقلاب، ترمیم دوره‌ای سند تحول با نگاه تکمیلی را از مفاد سند تحول آموزش و پرورش و وظیفه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی خواندند و افزودند «مسؤولان آموزش و پرورش، این موضوع را پیگیری کنند».

بازنگری در گروی اجرای سند

محمدی اظهار کرد: در فصل هشتم سند تحول بنیادین مقرر شده است که این سند در بازه‌های زمانی پنج‌ساله توسط شورای‌ عالی آموزش و پرورش بازنگری شود و نسخه جدید به‌ تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی برسد اما متاسفانه پس از گذشت یک دهه از تصویب و ابلاغ، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش همچنان در هزار توی اجراست و هنوز نقشه راه برای اجرای آن وجود ندارد؛ طی 10 سال اخیر هر وزیری آمده به سلیقه خود عمل کرده و وقتی درباره اجرای سند از او سؤال شده، گفته‌ است همه امور بر اساس سند تحول پیش می‌رود!

وی ادامه داد: در بند سوم فصل ششم سند تحول به فرایند طراحی، تدوین و اجرای زیرنظام‌های سند تحول اشاره شده است که شامل برنامه درسی، تربیت معلم و تأمین منابع انسانی، راهبری و مدیریت مالی، تأمین فضا و تجهیزات و پژوهش و ارزشیابی است و تأکید شده است که باید ظرف یک سال، زیرنظام‌ها تدوین و تصویب شوند که باید نهایت تا سال ۹۲ انجام می‌شد، اما نشده است.

امید به اجرای سند تحول در دولت سیزدهم

این کارشناس تعلیم و تربیت اظهار کرد: یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش اخیرا در جلسه 1005 شورای‌عالی آموزش و پرورش با تأکید بر ضرورت ارتقای نقش‌آفرینی شورای‌ عالی آموزش و پرورش در اجرای سند تحول و سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش در دولت سیزدهم گفت «در دستگاه عریض و طویل و پهن‌پیکر آموزش و پرورش، ترمیم سند باید همزمان با اجرای آن انجام شود. برنامه‌ریزی برای ترمیم سند باید در کنار آسیب‌شناسی مسیر طی شده در اجرای آن و به‌روزرسانی اقدامات عملیاتی وزارت آموزش و پرورس در اجرای سند انجام شود؛ این وزارتخانه در حال طراحی الگویی برای اجرای سند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مختلف، به خصوص ظرفیت‌های نخبگانی خارج از آموزش و پرورش است که به‌تدریج جوانب مختلف آن را برای اعتباربخشی و اخذ نظرات خبرگان اعلام خواهد کرد».

منبع: فارس