آموزش ضمن (حین) خدمت از لحاظ سازمانی به آن آموزشی گفته میشود که پس از استخدام فرد در سازمان صورت میگیرد و هدف از آن آمادهسازی افراد برای اجرای بهتر مسئولیتهایشان و بهبود تواناییها و مهارتهای آنان است. آموزش ضمن خدمت به صورت امروزی ابتدا در جوامع غربی در سده ۱۴ خورشیدی آغاز شد.
مدرسه آنلاین– در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها، آموزش ضمن خدمت به صورت شاگرد-استادی وجود داشتهاست، اما آموزش ضمن خدمت به صورت امروزی و به شیوه مؤسسهای تا اواسط دههٔ ۱۳۱۰ مطرح نبودهاست. در سال ۱۳۱۴ در راهآهن ایران مرکزی به نام «هنرستان فنی راهآهن» تأسیس شد.
آموزش ضمن خدمت فرهنگیان
در ایران دانشگاه فرهنگیان، توانمندسازی و ارتقای شایستگیهای عمومی، تخصصی و حرفهای منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش از طریق آموزشهای کوتاهمدت و تحصیلات تکمیلی را بر عهده دارد. یک میلیون معلم در آموزش و پرورش نیاز به بهسازی دارند و این کار در دانشگاه فرهنگیان زمینهساز تحول در نظام آموزش و پرورش است. از دیرباز مراکر تربیت معلم محوریترین پایگاه در امر آموزش و توانمندسازی معلمان و کارکنان وزارت آموزش و پرورش بودهاند.
توسعه مهارت حرفهای و توانمندیهای علمی و تربیتی معلمان با ارتقای کیفی آموزشهای ضمن خدمت و برنامهریزی برای روزآمد کردن اطلاعات تخصصی و تحصیلات تکمیلی معلمان متناسب با نیاز آموزش و پرورش جزو سیاستهای کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش است. این مسئولیت بر عهده مرکز بهسازی منابع انسانی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرهنگیان است.
معلمان در دورههای ضمن خدمت ثبت نام میکنند و با قبولی در آزمون پایانی این دورهها رتبه خود را ارتقا میبخشند. ثبت نام کنندگان دورههای محتوای آموزشی دوره را در سامانه LMS.rayadars.com دریافت مینمایند. هر سال برای هر مبحث (تربیت، تربیت قرآنی، سیاسی اجتماعی، مشاوره) ۴ مرحله آزمون برگزار میشود و مجموع نمرات کسب شده در طول آزمونهای میان دورهای، قسمتی از نمره نهایی را تشکیل خواهند داد، لذا همه فراگیران باید در تمام آزمونها شرکت نمایند تا بتوانند، نمره کامل دوره را دریافت کنند.
اهمیت آموزش ضمن خدمت در ایران
ایران کشوری بزرگ و نسبتاً پرجمعیت است که در حال حرکت به سوی پیشرفت است و از نیروی انسانی جوان بزرگی برخوردار است. ایران ساختار اداری بزرگی دارد و سطح سواد و دانش بسیاری از کارکنان این کشور در سطح مطلوبی نیست. همچنین بسیاری از افراد نیز ممکن است در شغلی غیرمرتبط با رشتهٔ تحصیلیشان مشغول تحصیل باشند. این موارد و موضوعات بسیار دیگری اهمیت فراوان آموزش ضمن خدمت را در ایران نشان میدهد.
ایران سالهاست برای رسیدن به پیشرفت و توسعه مطلوب در تکاپوست، یکی از اهداف راهبردی و بلندمدت مدیران بلندپایه این کشور، رهانمودن اقتصاد کشور از درآمدهای نفتی و اتکاء به درآمدهای غیرنفتی به عنوان مهمترین منبع درآمد و مؤثرترین ابزار توسعه میباشد. در این راستا آموزش نیروی انسانی و ارزیابی آثار آن بر افزایش عملکرد آنان، بسیار حایز اهمیت است. آموزش صحیح نیروی انسانی، ضمن اینکه در سطح سازمانهای دولتی باعث ارتقاء عملکرد کارکنان و سازمان میگردد زمینههای برخورد مناسبتر کارکنان با مراجعان را نیز فراهم مینماید. رابطهای که در ایران هنوز از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست. در این زمینه تاکنون پژوهشهای کاربردی قابل توجهی انجام نگرفتهاست.