کدام واکسن کرونا بهتر است؟

همزمان با استمرار فرایند واکسیناسیون کرونا در کشور و در حالی که جمع زیادی از افراد جامعه در حال مراجعه به مراکز واکسیناسیون برای تزریق دوز یادآور هستند، هنوز این پرسش تکراری مطرح است که کدام واکسن کرونا بهتر است؟

مدرسه آنلاین- پیش از این و در زمانی که واکسن کرونا تا حدود زیادی نایاب بود و عملیات تزریق واکسن نوبتی انجام می شد، بهترین پاسخ برای سوال بالا این بود که بهترین واکسن کرونا در دسترس ترین آن است، هر چند این پاسخ هم بعدها مشخص شد که چندان دقیق و علمی نبوده ولی در هر صورت تنها پاسخ در دسترس بود.

اکنون که تنوع واکسن های بازار نسبتاً بالاتر رفته و فرایند تزریق نیز دیگر نوبتی انجام نمی شود، دوباره طرح این پرسش چندان بلاوجه نیست به ویژه به این دلیل که حالا شاهد شیوع بیشتر سویه اومیکرون نیز هستیم و نگرانی ها در مورد اثرگذاری واکسن ها بر روی آن نیز مطرح است.

در همین رابطه چندی پیش علیرضا ناجی- رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری به رسانه ها گفت: «وقتی گستردگی اومیکرون زیاد شود، می‌تواند خطرناک باشد؛ چرا که ایمنی‌گریزی و سرعت انتقال آن بالاست. در کنار این ها احتمال زیادی برای ایجاد جهش‌های دیگر و شدت گرفتن بیماری وجود دارد و تمام این موارد باید جدی گرفته شود.»

به‌گفته این متخصص، شاید بهتر است، بدترین سناریو در مورد واریانت جدید در نظر گرفته شده و اقدامات لازم برای جلوگیری از انتشار آن انجام شود:«مطالعات در انگلستان نشان می‌دهد که اگر اقدامات لازم درباره این سویه صورت نمی‌گرفت، احتمال وقوع 25تا 75هزار مرگ ناشی از اومیکرون وجود داشت.»

او ادامه می‌دهد:« سرعت انتقال و شیوع این سویه از دلتا هم بیشتر است. از طرف دیگر، به استناد مطالعات، میزان گریز از سیستم ایمنی در  این سویه بیشتر از سویه دلتاست. این ایمنی‌گریزی هم شامل افرادی  می‌شود که بر اثر بیماری و عفونت طبیعی، ایمنی پیدا کرده و هم افرادی که واکسن زده‌اند.»

براساس اعلام ناجی، همچنین تحقیقات درباره اثربخشی واکسن فایزر و مدرنا در برابر این سویه نشان می‌دهد که 2دوز از این واکسن‌ها، می‌تواند تا حدودی جلوی ابتلا به اومیکرون را بگیرد، اما این میزان در مورد واکسن‌هایی مانند سینوفارم، اسپوتنیک‌وی، آسترازنکا و جانسون‌اندجانسون بسیار کمتر است.

البته گفته می‌شود اثر بخشی دوز سوم واکسن فایزر و مدرنا در برابر واریانت اومیکرون تا 90درصد هم گزارش شده است. درحالی‌که این میزان درباره واکسن‌های دیگر بسیار کمتر است. رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی می‌گوید: «در هر صورت، ایمنی‌بخشی دوز سوم در مورد تمام واکسن‌ها مؤثر است و تزریق آن باید جدی گرفته شود. ترتیب اثربخشی واکسن‌ها در برابر سویه اومیکرون به‌ترتیب میزان اثر بخشی در برابر اومیکرون، مدرنا و فایزر، اسپوتنیک‌وی، آسترازنکا و سینوفارم است. اما هر کدام می‌توانند اثربخشی نسبی در دوز سوم در برابر این سویه هم داشته باشند.»

در ادامه می توانید میزان اثرگذاری برخی واکسن های موجود در ایران را مشاهده کنید:

میزان اثر بخشی واکسن‌های کرونا موجود در ایران نسبت به بستری و ابتلاء همچنین مدت زمان ایجاد ایمنی در مطلب زیر بررسی شده است:

• اثر بخشیواکسن آسترازنکا نسبت به ابتلاء ۶۳ درصد و نسبت به بستری ۷۶ تا ۱۰۰ درصد خواهد بود؛ واکسن آسترازنکا به سه ماه فاصله بین تزریق دو دوز نیاز دارد.
• اثر بخشیواکسن سینوفارم نسبت به ابتلاء ۷۹ درصد و نسبت به بستری ۷۹ درصد خواهد بود؛ واکسن سینوفارم به شش هفته فاصله بین تزریق دو دوز نیاز دارد.
• اثر بخشیواکسن بهارات نسبت به ابتلاء ۷۸ درصد و نسبت به بستری ۷۸ درصد خواهد بود؛ واکسن بهارات به چهار هفته فاصله بین تزریق دو دوز نیاز دارد.
• اثر بخشیواکسن اسپوتینک‌وی نسبت به ابتلاء ۹۲ درصد و نسبت به بستری ۱۰۰ درصد خواهد بود؛ واکسن اسپوتینک‌وی به چهار هفته فاصله بین تزریق دو دوز نیاز دارد.

زمان مناسب و شرایط لازم برای تزریق دوز سوم واکسن

به گزارش خبرآنلاین، دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ در مصاحبه خود پیشتر اشاره کرده بود که «فاصله بین دوز دوم و سوم در حال حاضر حدود ۸ ماه در نظر گرفته می‌شود. ولی واقعیت این است که شاید بر اساس سویه‌های بعدی کرونا، این فاصله ۸ ماهه برای دز سوم، به ۶ ماه کاهش پیدا کند». اکنون در اکثر کشورها این فاصله 6 ماه در نظر گرفته شده و در ایران هم وزارت بهداشت برای افراد دچار نقص یا سرکوب ایمنی و اعضای کادر درمان فاصله دوز سوم واکسن از واکسیناسیون قبلی را 6 ماه پیشنهاد کرده است. البته برای سالمندان بالای 60 سال که واکسن ویروس غیرفعال شده (مانند سینوفارم یا برکت) دریافت کرده‌اند، این فاصله 4 ماه است.

در ایران تاکنون با تصمیم وزارت بهداشت، مشابه با توصیه‌های نهادهای سلامت بین‌المللی یا دیگر کشورها، تزریق دوز سوم واکسن کرونا برای گروه‌های خاصی به صورت جدی توصیه شده است.

این افراد همان گروهی هستند که نگرانی درباره ریسک بیشتر کاهش ایمنی حاصل از واکسن با گذر زمان یا پاسخ ایمنی کمتر آن‌ها به واکسن در واکسیناسیون قبلی مطرح است:

• سالمندان بالای 60 سال که 4 ماه یا بیشتر از تزریق دو دوز واکسن آن‌ها (واکسن‌های ویروس غیرفعال‌شده مانند سینوفارم یا برکت) گذشته باشد.

• افراد دچار نقص یا سرکوب ایمنی که 6 ماه از واکسیناسیون قبلی آنها گذشته باشد.

• اعضای کادر درمان، 6 ماه پس از واکسیناسیون اولیه.

انواع واکسن برای دوز سوم: از mRNA تا پروتئین نوترکیبپ

• پلتفرم‌ها یا تکنولوژی‌های مختلف که برای تولید واکسن کرونا توسعه یافته و استفاده شده‌اند شامل: mRNA، وکتور ویروسی، ویروس غیرفعال‌شده و پروتئین نوترکیب (مانند واکسن اسپایکوژن) هستند. ویروس کرونا به کمک اسپایک با اتصال به گیرنده خاصی در بدن (ACE2) وارد سلول‌های بدن شده و باعث عفونت کووید-19 می‌شود. به همین خاطر است که هدف اکثر واکسن‌ها تولید پاسخ ایمنی در بدن علیه پروتئین اسپایک است.
• واکسن‌های با پلتفرم پروتئین نوترکیب (مانند واکسن اسپایکوژن) حاوی همه یا بخشی از پروتئین اسپایک هستند که با استفاده از تکنولوژی مهندسی ژنتیک و نوترکیبی ساخته می‌شود.
• تفاوت واکسن استرالیایی-ایرانی اسپایکوژن با دیگر واکسن‌های نوترکیب موجود در کشور این است که دارای همه بخش‌های پروتئین اسپایک کرونا است، پس می‌تواند پاسخ ایمنی در بدن در برابر تمامی قسمت‌های اسپایک کرونا را تحریک کند.