ضرب المثل؛ آب که سر بالا برود قورباغه آواز ابوعطا می‌خواند
ضرب‌المثل‌ها بخشی از شناسنامۀ یک ملت هستند و در همۀ کشورها و زبان‌ها رواج دارند. امروزه به دلیل کاهش مطالعه و افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی از ضرب‌المثل‌ها کمتر استفاده می شود. ضرب‌المثل‌ها در باروری زبان نیز سهم مهمی دارند و فراموشی آنها زبان را لاغر و لاغرتر می کند.
ما در مدرسه آنلاین_ بر آن هستیم که ضرب المثل‌ها و داستان و ریشه و کاربرد آنها را بیاوریم تا هم یادآوری باشد و هم استفاده از آنها رواج بیشتری بگیرد.
ریشه و کاربرد دو ضرب المثل «آب که سر بالا برود قورباغه آواز ابوعطا می‌خواند.» و «آب که یک جا بماند می‌گندد.» را امروز می‌خوانیم.
مثلِ آب که سر بالا برود قورباغه آواز ابوعطا می‌خواند
توضیح:
«ابوعطا» نام گوشه از نغمه‌های موسیقی ایرانی است که زیر و بم‌های نشاط‌آوری دارد.
کاربرد:
1-هر گاه وضع ناراحت‌کننده‌ای برای شخص مهم یا آبروداری پیش بیاید و آدم جاهل و نادانی از آن وضع خوشحال شود، این ضرب‌المثل را به کار می‌برند.
2- با بیان این مثل، گاهی نشان می‌دهند که وقتی اوضاع غیرعادی باشد، کسانی هستند که از آن وضعیت غیرعادی سود ببرند و از موقعیت نامناسب یا مشکلی که برای اشخاص یا آبرو پیش می‌آید، خوشحال باشند. در این صورت می‌گویند: «آب که سر بالا می‌رود قورباغه آواز ابوعطا می‌خواند.»
مشابه:
تغاری بشکند، ماهی بریزد، جهان گردد به کام کاسه‌لیسان.
معنای لغت:
آب همیشه به سرازیری می‌رود، در اینجا منظور از سربالا رفتن آب، دگرگون شدن اوضاع و احوال طبیعی است.
مثلِ آب که یک جا بماند می‌گندد
توضیح:
وقتی باران میبارد، آب در مسیر خود در فرورفتگی‌ها باقی می‌ماند. این آب چون حرکت ندارد، محل رشد گیاهان و جانوران ابتدایی مانند: خزه، لجن و کرم و لارو حشرات می‌شود. این اب کثیف و غیرآشامیدنی است و رنگ و مزۀ آن نامطبوع است.
کاربرد:
1- بی‌حرکنی و یکجا ماندن، سبب تباهی و نابودی می‌شود؛ باید حرکت و فعالیت داشته باشی تا شاداب و تازه بمانی. حرکت و تلاش باعث زندگی است.
2- برای وادار کردن افراد به جنب و جوش و حرکت کردن به کار می‌رود. می‌گویند: «آب که یک جا بماند می‌گندد.»
منبع: فوت کوزه‌گری از مصطفی رحماندوست. جلد اول.
