اعمال شب قدر چیست؟
شب نوزدهم ماه مبارک رمضان آغاز شب‌های قدر است و شب قدر آن شبی است که در آن قرآن نازل شد و در طول سال، شبی به خوبی و فضلیت آن یافت نمی‌شود.
مدرسه آنلاین– شب قدر برتر از هزار ماه است «خیرٌ مِن ألفِ شهرٍ» و عمل در این شب از عمل در طول هزار ماه بهتر است. تقدیر امور سال در این شب صورت می‌گیرد و فرشتگان و روح که اعظم فرشتگان الهی است، در این شب به اذن پروردگار به زمین فرود می‌آیند و به محضر امام زمان (عج) می‌رسند و آنچه را که برای هر فرد مقدّر شده بر آن حضرت عرضه می‌دارند.
فضیلت شب قدر
امام صادق (ع) در رابطه با فضیلت شب قدر می فرمایند: «شمار ماه های سال نزد خداوند دوازده ماه است و سرآمد همۀ ماه‌ها، رمضان است و قلب ماه رمضان، لیله القدر است.»
در روایتی دیگر امام به برتری اعمال در شب قدر اشاره می فرمایند که در رابطه با آن آمده است: «کَیفَ تَکُونُ لَیلَة القَدرِ خَیراً مِن اَلفِ شَهرٍ قالَ العَمَل الصالِحُ فیها خَیرُ مِنَ العَمَلِ فِی اَلفِ شَهرٍ لَیسَ فیها لَیلَة القَدر.» یعنی چگونه شب قدر برتر از هزار ماه است؟ که امام می فرمایند کار نیکی که در آن شب انجام می شود بهتر از اعمال شب های دیگر است.
امام رضا (ع)، در رابطه با فضیلت شب قدر می فرمایند: «شبی است که سرنوشت و تقدیر انسان ها در آن شب معین می شود.»
این شب با فضیلت‌ترین شب سال است که با امور مهم و باعظمتی همانند نزولِ اجمالی قرآن، پیدایش افاضات باطنی و فضای خاصّ معنوی، تقدیر و تعیین سرنوشت‌ها، تدبیر و برنامه‌ریزی‌های جدید و نزول جبرئیل و فرشته‌ها همراه است و شب نزول رحمت الهی و آمرزش گناهان بوده و در آن شب، فرشتگان بر زمین فرود می‌آیند. طبق برخی از روایات شیعه، مقدرات انسان‌ها بر امام زمان (علیه‌السلام) عرضه می‌شود.
اعمال شب‌های قدر
اعمال شب‌هاى قدر دو نوع است: یکى اعمالى که در هر سه شب باید انجام داد و دیگر اعمالى که ویژه به هر یک از شب‌هاى قدر است.
نخست اعمالى است که در هر سه شب باید انجام داد و آن چند عمل است:
* اوّل، غسل کردن است. علاّمه مجلسی فرموده: «بهتر است غسل این شب‌ها در هنگام غروب آفتاب انجام گیرد که نماز شام را با غسل بخواند.»
* دوم، دو رکعت نماز که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، «هفت مرتبه» «توحید» خوانده و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ»
در روایت نبوی است که از جای برنخیزد تا خدا او و پدر و مادرش را بیامرزد… تا پایان روایت.
*سوم، قرآن مجید را باز کند و در برابر خود گرفته و بگوید:
«اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِكِتابِكَ الْمُنْزَلِ وَمَا فِيهِ وَفِيهِ اسْمُكَ الْأَكْبَرُ وَأَسْماؤُكَ الْحُسْنىٰ وَمَا يُخافُ وَيُرْجىٰ أَنْ تَجْعَلَنِى مِنْ عُتَقائِكَ مِنَ النّار.»
خدایا؛ از تو می‌خواهم به حق کتاب نازل شده‌ات و آنچه در آن است و در آن است نام بزرگ‌ترت و نام‌های نیکوترت و آنچه بیم‌انگیز است و امیدبخش، اینکه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهی.»
سپس هر حاجت که دارد بخواهد.
*چهارم، قرآن مجید را روی سر بگذارد و بگوید:
«اللّٰهُمَّ بِحَقِّ هٰذَا الْقُرْآنِ وَبِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَبِحَقِّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِيهِ وَبِحَقِّكَ عَلَيْهِمْ فَلَا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّكَ مِنْكَ.»
خدایا؛ به حق این قرآن و به حق کسی که آن را بر او فرستادی و به حق هر مؤمنی که او را در آن ستودی و به حق خود بر آنان، پس احدی شناساتر از تو به حق تو نیست.
سپس ده مرتبه بگو «بِکَ یَا اللّٰهُ» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِعَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِفَاطِمَةَ» و ده مرتبه «بِالْحَسَنِ» و ده مرتبه «بِالْحُسَیْنِ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِالْحُجَّةِ».
به ذاتت ای خدا؛ به حق محمّد؛ به حق على؛ به حق فاطمه؛ به حق حسن؛ به حق حسین؛ به حق على بن الحسین؛ به حق محمّد بن على؛ به حق جعفر بن محمّد؛ به حق موسى بن جعفر؛ به حق على بن موسى؛ به حق محمد بن على؛ به حق على بن محمّد؛ به حق حسن بن على؛ به حق حجّت.»
پس هر حاجتى که دارى از خدا بخواه.
*پنجم، حضرت سید الشهّدا(علیه‌السلام) را زیارت کند. در روایت آمده: هنگامی که شب قدر می‌شود، منادی از آسمان هفتم از پشت عرش ندا سر می‌دهد که خدا هرکه را به زیارت مزار امام حسین(علیه‌السلام) آمده آمرزید.
*ششم، این شب‌ها را احیا بدارد؛ روایت شده: هرکه شب قدر را اِحیا بدارد، گناهانش آمرزیده می‌شود، هرچند به شماره ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها و پیمانه دریاها باشد.
*هفتم، صد رکعت نماز به جا آورد که فضلیت بسیار دارد و بهتر آن است که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، ده مرتبه «توحید» بخواند.
هشتم، این دعا را بخواند:
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَمْسَيْتُ لَكَ عَبْداً داخِراً لَاأَمْلِكُ لِنَفْسِى نَفْعاً وَلا ضَرّاً وَلا أَصْرِفُ عَنْها سُوءً، أَشْهَدُ بِذٰلِكَ عَلَىٰ نَفْسِى، وَأَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ قُوَّتِى، وَقِلَّةِ حِيلَتِى، فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْجِزْ لِى مَا وَعَدْتَنِى وَجَمِيعَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِى هٰذِهِ اللَّيْلَةِ، وَأَتْمِمْ عَلَىَّ مَا آتَيْتَنِى فَإِنِّى عَبْدُكَ الْمِسكِينُ الْمُسْتَكِينُ الضَّعِيفُ الْفَقِيرُ الْمَهِينُ . اللّٰهُمَّ لَا تَجْعَلْنِى ناسِياً لِذِكْرِكَ فِيما أَوْلَيْتَنِى، وَلا غافِلاً لِإِحْسانِكَ فِيما أَعْطَيْتَنِى، وَلَا آيِساً مِنْ إِجابَتِكَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّى فِى سَرَّاءَ كُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخاءٍ أَوْ عافِيَةٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْماءَ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعاءِ.
خدایا؛ شام کردم درحالی‌که برای تو فقط بنده کوچک و خواری هستم که برای خویش سود و زیانی را اختیار ندارم و نمی‌توانم از خود پیش‌آمد بدی را بازگردانم، به این امر بر خویش گواهی می‌دهم و در پیشگاهت به ناتوانی و کمی چاره‌ام اقرار می‌کنم، خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و آنچه را به من و همه مردان و زنان مؤمن، از آمرزش در این شب وعده دادی وفا کن و آنچه را به من عنایت فرموده‌ای کامل ساز که من بنده بیچاره، درمانده، ناتوان، تهیدست و خوار توأم. خدایا مرا فراموش کننده ذکرت، در آنچه سزاوار آنم فرمودی قرار نده و نه فراموش کننده احسانت، در آنچه عطایم کردی و نه ناامید از اجابتت، گرچه زمانی طولانی گردد، چه در خوشی یا ناخوشی، یا سختی، یا آسانی، یا تندرستی، یا بلا، یا تنگدستی، یا نعمت، همانا تو شنونده دعایی.
کفعمی از امام زین‌العابدین(علیه‌السلام) روایت کرده که حضرت در این شب‌ها، در حال قیام و قعود و رکوع و سجود این دعا را می‌خواند؛
و علاّمه مجلسی فرموده: بهترین اعمال در این شب‌ها، درخواست آمرزش و دعا است برای حوایج دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان و برادران و خواهران مؤمن، چه آنان که زنده‌اند و چه آنان که از دنیا رفته‌اند و خواندن اذکار و صلوات بر محمّد و آل محمّد(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به هر اندازه که بتوان؛
و در بعضی از روایات وارد شده: دعای «جوشن کبیر» در این سه شب خوانده شود.
روایت شده که خدمت رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) عرض شد: اگر شب قدر را یافتم، از خدا خود چه بخواهم؟ فرمود: تندرستی.
