ماجرای صلح امام حسن چه بود؟

امروز فضای مجازی و بستر اینترنت به یکی از مراجع مهم برای دانش آموزان تبدیل شده است تا با مراجعه به آن پاسخ بسیاری از پرسش های خود را بیابند.

تحریریه مدرسه آنلاین تلاش می کند تا در این بخش اطلاعات به روز و مستندی را پیرامون موضوعات درسی تهیه و در اختیار کاربران فضای مجازی قرار دهد.

امروز به اجمال به ماجرای صلح امام حسن مجتبی سلام‌الله علیه می‌پردازیم.

«امام مجتبی علیه السلام می‌دانستند که لشگرشان ناهمگون است. همین لشگر در صفین که تقریباً یکدست بودند با یک حیله و فریبی که معاویه به کار برد به هم ریختند. لذا امام مجتبی علیه السلام خواستند اینها در کوفه را تصفیه کنند. لذا حضرت سخنانی را ایراد کردند و فرمودند آنهایی که انگیزه‌های مادی و غیر الهی دارند کنار بروند و فقط عده‌ای که واقعا پای کار هستند بمانند.
در این سخنان حضرت فرمودند من تا حالا کینۀ کسی را به دل نگرفتم و می‌دانم که آرامش بهتر از ناآرامی است. اینجا بعضی‌ها سخنان حضرت را بر این حمل کردند که حضرت قصد بر این دارد که با معاویه کنار بیاید، در حالی که قضیه این نبود. لذا نگذاشتند اصلاً صحبت امام تمام بشود و یک نفر که از ظاهر سخنش برمی‌آید که از خوارج باشد، داد زد -نعوذبالله- حسن کافر شده همانگونه که پیش از این پدرش کافر شده بود. با حرف این فرد لشگر به هم ریخت و امام نتوانست ادامه بدهد. حضرت از منبر پایین آمدند و داخل خیمه رفتند.
اما بعضی از لشگریان داخل خیمه حضرت ریختند و هرآنچه داخل خیمه بود غارت کردند، عبا را از دوش و سجاده را از زیر پای امام کشیدند. حضرت سوار اسب شدند که حرکت کنند و وارد مدائن شوند که یک ملعونی حمله کرد و روی اسب با خنجر چنان به ران امام زد که به استخوان رسید. چند نفر به یاری امام آمدند و آن ملعون را کشتند. حضرت به شدت مجروح شدند. امام را به خانۀ سعد بن مسعود ثقفی عموی مختار که حاکم مدائن بود بردند و آنجا بستری کردند.
جاسوسان معاویه خبر دادند که لشگر امام از هم پاشیده است، معاویه نامه‌ای برای امام فرستاد. حتی منابع تاریخی نوشته‌اند که معاویه نامه‌های برخی از فرماندهان لشگر امام را که خطاب به او نوشته بودند که اگر تو بخواهی حسن را زنده یا مرده تحویل تو می‌دهیم، به نامۀ حضرت ضمیمه کرد و عنوان کرده بود با این وضع فرماندهان لشگرت می‌خواهی با من بجنگی؟ صلاح تو این است که کناره‌گیری کنی و با من صلح کنی و من هرشرطی که تو بگذاری می‌پذیرم.
معاویه این نامه را برای امام فرستاد. در اینجا امام حسن علیه السلام بسیار هوشمندانه عمل کردند. چون معاویه هرگز فکر نمی‌کرد که امام حسن علیه السلام پیشنهاد او را بپذیرد و تصور معاویه این بود که امام رد می‌کند و حضرت حاضر نیست حکومت را به او واگذار کند و در نتیجه قبل از اینکه معاویه بخواهد او را بکشد همین خائنینی که در لشگر حضرت هستند امام را از بین خواهند برند و به قول معروف توپ هم در زمین امام حسن علیه السلام است. حتی اگر جنگی هم در می‌گرفت چون امام حسین علیه السلام پا به پای برادر است هر دو برای این می‌روند و امامت همانجا نابود می‌شود.
اما امام مجتبی علیه السلام وقتی این نامه را دریافت کردند این نبود که فوری صلح را بپذیرند. حضرت آمدند در بین لشگری که از هم متلاشی شده و با همان حالت جراحت فرمودند، مردم من بلدم خودم به تنهایی خدا را چگونه عبادت کنم که از من راضی باشد. اگر ایستاده‌ام به خاطر شماست. معاویه دارد به چیزی دعوت می‌کند که نه خیر دنیا در آن هست و نه آخرت. اگر پیشنهاد او را بپذیریم می‌بینم آب و نانی که خدا برای شما مقدر کرده، بچه‌هایتان می‌روند درب خانۀ اینها درخواست می‌کنند و آنها دریغ می‌کنند. اگر رضای خدا و مرگ با عزت را ترجیح می‌دهید پیشنهاد او را نادیده بگیرید و به جنگ او بروید که جز شمشیر بین ما و او نباید باشد. اما اگر دنیا و باقی ماندن در دنیا را ترجیح می‌دهید پیشنهاد او را بپذیریم.
اینجا بود که از جای جای لشگر به صراحت فریاد بلند شد: دنیا و باقی ماندن در دنیا… یعنی ما تو را نمی‌خواهیم، معاویه را می‌خواهیم. اینجاست که امام صلح را می‌پذیرند.»

برگرفته از صفحۀ دکتر محمدحسین رحبی دوانی در ایتا