در عربی چگونه اسم جمع ساخته می شود؟

امروز فضای مجازی و بستر اینترنت به یکی از مراجع مهم برای دانش آموزان تبدیل شده است تا با مراجعه به آن پاسخ بسیاری از پرسش های خود را بیابند.

تحریریه مدرسه آنلاین تلاش می کند تا در این بخش اطلاعات به روز و مستندی را پیرامون موضوعات درسی تهیه و در اختیار کاربران فضای مجازی قرار دهد.

امروز به بحث جمع در عربی هفتم می‌پردازیم.

تعریف اسم جمع

 جمع یعنی کلمه ای که برای «بیشتر از دو نفر یا دو چیز» باشد مثلاً : 

لاعِبونَ (بازیکنان مرد)  – کاتِبینَ (نویسندگان مرد) 

ناجِحات (زنان موفّق)  

 
طُلّاب (دانش آموزان) 

البتّه در این جا منظور از مرد، « جنسِ مُذَکَّر» است یعنی مرد و پسر و …. و منظور از زن، «جنسِ مؤنّث» است یعنی زن و دختر و …. 

انواع اسم جمع

اسم جمع بر سه قسم است که به ترتیب در ذیل توضیح داده می شود:

1) جمع مذکرسالم:

جمع مذکر سالم جمعی است که از اضافه کردن (ونَ – ینَ) فتحه دار فقط به آخر اسم‌های مفرد مذکر عاقل یعنی انسان ساخته می‌شود. یعنی تنها از (اسم‌ها، صفت‌ها، شغل‌های انسانی) ساخته می‌شود. مانند:

مُعَلِّم مُعَلِّمونَ ، مُعَلِّمینَ .              صَیّاد صَیّادونَ ، صَیّادینَ .

* بنابراین جمع کلمات زیر غلط است زیرا مفرد آن (عاقل) نیست .

  کتاب کتابونَ ، کتابینَ.      قلم  قلَمونَ ، قلَمینَ .

و اگر هم بخواهید به راحتی می توانید اسم جمع مذکر را به اسم مفرد تبدیل کنید. روش کار این است که علامت های (ونَ ، ینَ) فتحه‌دار را از آخر اسم بردارید.

مُعَلِّمونَ    مُعَلِّم.           طالِبونَ  طالِب.      صَیّادینَ  صَیّاد.

نکته: برخی ازاسامی با اینکه شرایط جمع بسته شدن با جمع مذکر سالم را ندارند ولی با نشانه‌های آن به کار می روند این اسامی ملحق به جمع مذکر سالم هستند و عبارتند از: «اولو، بنون، (مفرد آن إبن است.) اهلون(مفرد آن أهل است.) علیّون (جمع عِلِّیّ است به معنی بلندی‌ها و صفت یا اسم علم مذکر نیست.) أرضون (مفردش أرض)، عالَمون(مفردش عالَم )، سِنَون (مفردش سَنَة به معنی سال) و اعداد از عشرون (بیست) تا تسعون (نود).

2) جمع مؤنث سالم:

این جمع هم برای اشخاص و هم برای اشیاء به کار می‌رود وعلامت آن (ات) است که به آخر اسم مفرد مونث اضافه می‌شود .  

البته دقت داشته باشید که به هنگام جمع بستن، به  خاطر وجود (ت در ات ) شما دیگر احتیاجی به تای تانیث گرد (ة) ندارید . پس آن را حذف می‌کنید. 

مثال‌های اشخاص :  

طالبة (دانش آموز دختر)           طالبات (دانش آموزان دختر) 

سائِقَة (راننده زن)                 سائِقات (رانندگان زن) 

کاتِبَة (نویسنده زن)                کاتِبات (نویسندگان زن) 

مَسرورَة (زن خوشحال)            مَسرورات (زنان خوشحال)

نکته: کلماتی که در آخر آن ها «ة» است معمولاً با «ات» جمع بسته می‌شوند حتّی اگر انسان نباشند: 

مثال: 

بَقَرَة (گاو)                           بَقَرات (گاوها) 

سَمَکَة (ماهی)               سَمَکات (ماهی‌ها) 

مُنَظَّمَة (سازمان)           مُنَظَّمات (سازمان‌ها)

شَجَرَة (درخت)              شَجَرات (درختان)

إجابَة (پاسخ)               إجابات (پاسخ‌ها) 

نکته: به جمع سالم از آن جهت سالم گفته می‌شود که اگر علامت‌های جمع (ونَ  ین َ و ات) را حذف کنیم شکل مفرد کلمه تغییری نمی‌کند. 

 
مثال:  

كاتِب – کاتِبونَ – کاتِبینَ – کاتِبات  

اگر علامت‌های جمع را حذف کنیم کاتب تغییری نمی‌کند. 

نکته: اگر اسم مفرد مختوم به «اء» باشد همزه هنگام اضافه شدن«ات» تبدیل به «واو» می‌شود مثل:

3) جمع مکسر:

جمع مکسر جمعی است که مانند دو جمع دیگر قاعده و قانون مشخصی ندارد و کاملاً سماعی است و شکل مفرد آن هنگام جمع تغییر می‌کند. مثلاً: «نقطه» مفرد است و جمع مکسر آن «نقاط» است یا «رَجُل» مفرد است و «رِجال» جمع مکسر آن است.

نکته: جمع‌ سالم اغلب از صفت‌ تشکیل می‌شود، در حالی که جمع شکسته بیشتر از اسم‌ ساخته می‌شود.

مثال‌های بیشتر برای جمع مکسّر:

طَالِبٌ                   طُلاَّبٌ

عَامِلٌ                  عُمَّالٌ

تَاجِرٌ                   تُجَّارٌ

جَبَلٌ                 جِبَالٌ

كَبِيْرٌ                  كِبَارٌ

رَجُلٌ                رِجَالٌ