مَثَل هایی که چپق چاق کردن دارند

ضرب المثل باعث می‌شود که در کمترین زمان منظورمان را با استفاده از تعداد کمی از کلمات به طرف مقابل برسانیم. از طرفی خیلی از حرف‌ها را نمی‌توانیم به صورت رک و مستقیم بزنیم، ضرب‌المثل‌ها باعث می‌شوند تا بتوانیم به راحتی با استفاده از دو پهلو حرف زدن حرفمان را بزنیم.

مدرسه آنلاین_ ضرب‌المثل‌ها در همۀ زبان‌ها استفاده می‌شود و خاستگاه آن فرهنگ آن کشور و ناحیه و … است. مثل‌ها نیز مانند داستان‌ها و حکایت‌های فارسی سرشار از اخلاق و نکات پندآموز است. ما بر آن هستیم که ضرب‌المثل‌ها و داستان و ریشه و کاربرد آنها را بیاوریم تا هم یادآوری باشد و هم استفاده از آنها رواج بیشتری بگیرد.

امروز ریشه و داستان و کاربرد ضرب المثل‌ «چپُق کسی را چاق کردن.» و «چپق یکدیگر را چاق کردن.» را می‌خوانیم.

ضرب المثل چپُق كسی را چاق كردن.

ریشه:

در مراسم سَربُریِ مرسوم در دوران قاجار، بعد از غذا نوبت به قليان يا چپق بود. «چُپُق» همان پيپ فرنگی است. با اين تفاوت كه دسته‌اش بسيار بلندتر و كاسه‌اش بزرگتر است. توتون بيشتری نياز داشته و كشيدنش با توجه به حجم توتون مهارتی خاص می خواهد و گيرايی عجيب و شديدی دارد آنگونه كه با يك كام ممكن است فرد ناشی را بیهوش كند

خلاصه، فرد محكوم وقتی غذايش را تمام می‌كرد يكی از فرّاشان چپقی را برايش روشن كرده و اصطلاحاً چاق (روبراه) می‌كرد. محكوم می‌بايست دست كم يك كام از اين چپق بگيرد و اگر دودی نبود همين يك كام او را به سرفه و سرگيجه می‌انداخت و موجبات خندۀ حضار را جور می‌كرد. بعد از اين مرحله ميرغضب با شمشير و پيشبند چرمی و سينی و لگن منتظر فرمان شاه بود تا سر محكوم را بيندازد.

حالا وقتی كسی موجبات مجازات فردی را مهيا سازد و يا موجب استخفاف و تنبيه شدنش بشود می‌گويند: «چپق فلانی رو چاق كرد!» يا وقتی فردی بخواهد كسی را تهديد کند كه او را به بلايی دچار خواهد كرد می‌گويد:«يه چپقی برات چاق كنم كه خودت كيف كنی!» يا برای تهيیج فردی برای مبارزه با فرد ديگر می گويند:« چپقش رو چاق كن».

توضیح: 

«چیق چاق کردن» یعنی خدمت کردن. اگر کسی بخواهد چپقش را روشن کند و بکشد، اما کس دیگری برای خدمت کردن به او چپقش را روشن کند، می‌گویند چپقش را چاق کرد. در این مثل با طنز و کنایه معنی مخالف خدمت کردن مورد نظر است.

کاربرد:

آبرویش را بردم، جوابش را دادم و حسابش را رسیدم.

مشابه:

پدرش را در آوردم. 

ضرب المثل چپق یکدیگر را چاق می‌کنند.

توضیح:

چپق وسیله‌ای برای دود کردن توتون است. این وسیله تشکیل شده از یک دستۀ چوبی و سر سفالی یا چوبی که توتون را در آن می‌ریزند و با آتش زدن توتون، از انتهای دسته آن را دود می‌کنند. هنوز هم در بعضی روستاها هنگامی که مهمانی از راه می‌رسد، چپق چاق کردن یکی از لوازم پذیرایی محسوب می‌شود.

کاربرد:

هنگامی که دو یا چند نفر از یکدیگر حمایت و پشتیبانی کنند، از این مثل استفاده می‌شود.

مشابه:

به هم نان قرض می‌دهند.