عید مبعث چه روزی است و چه اعمالی دارد؟

روز مبعث از اعیاد بزرگ مسلمانان است. مبعث روز تجلی اعظم بر حضرت رسول اعظم و رسیدن ایشان به درجۀ نبوت و پیامبری است.

مدرسه آنلاین – به استناد تاریخ دین اسلام، مبعث روزی است که در سال 609 (میلادی) حضرت محمد (ص)، پیامبر اسلام، به درجه پیامبری برگزیده شدند. حضرت محمد (ص) در زمان مبعوث شدن چهل سال داشتند و در مکه زندگی می‌کردند.

روز مبعث چه روزیست؟

در تقویم هجری‌قمری، 27 رجب روز مبعث است. حضرت محمد مصطفی در روز 27 رجب سال 40 عام الفیل (سال 13 پیش از هجرت پیامبر اسلام)، در غار حرا، از سوی خدا به پیامبری نایل آمدند و مأمور شدند که شرک و بت‌پرستی را از میان بردارند، خداپرستی را رواج دهند و پیام وحی را به مردم برسانند. ابلاغ پیامبری به ایشان توسط جبرئیل صورت گرفت. روز مبعث، روز برانگیختن خردهایی است که در تابوت خُرافه‌گرایی، هوس‌پرستی و جهل‌پیشگی دفن شده بودند. روز مبعث روز تولّد عاطفه هاست؛ عاطفه‌هایی که در رقص شمشیرها زخمی می‌شد و در جنگل نیزه‌ها جان می‌باخت.

آن روزها، دخترکان معصوم، به جای آغوش گرم مادر، در دامان سرد خاک می‌خفتند. جوانان بلندقامت، در جنگ جهالت‌ها، جان به بارش تیرها می‌دادند و زنان بی‌پناه، در بند اسارت می‌زیستند. آه که چه خارهایی به پای بشریّت می‌خلید و چه زخم‌هایی دل عاطفه‌ها را می‌خَست. روز مبعث، روز مرگ قساوت‌ها و شرارت‌ها بود؛ روز مرگ کرامت‌هایی که به پای بت‌ها قربانی می‌شد؛ روز مرگ جهل و شرک و پرستش‌های ناروا بود.

مبعث در اسلام به چه معناست؟

در اصطلاح اسلامی مبعث به روزی گفته می‌شود که پیامبر اکرم (ص) در سن ۴۰ سالگی در غار حرا به پیامبری برانگیخته شدند.

معنای لغتی مبعث

بعثت به معنای برانگیختن و برگزیدن پیامبران از سوی خدا برای هدایت مردم است. بعثت در فرهنگ قرآنی به معنای عامل برانگیختن و رسانیدن به مرحله‌ای خاص از تکامل است که در آن نوعی تحول وجود دارد.

فرق بعثت و مبعث

انتخاب و برگزیده شدن فردی به پیامبری از سوی خداوند و آغاز دوره نبوتش را بعثت می‌نامند و مبعث به روزی گفته می‌شود که حضرت محمد (ص) به رسالت مبعوث شده است.

داستان بعثت پیامبر اکرم (ص)

مطابق با آنچه در منابع ذکر شده است، پیامبر اکرم (ص) در حالی که در غار حرا (کوه نور) در حوالی مکه معظمه به عبادت و نیایش مشغول بودند که جبرئیل بر ایشان نازل شد و آیاتی از قرآن مجید را به عنوان طلیعه نبوت فرو فرستاد. نخستین آیاتی که بر حضرت محمد (ص) نازل شد، آیه‌های سوره ۹۶ قرآن مجید یعنی سوره علق بود.

امام حسن عسکری (ع) در توصیف بعثت نبی اکرم (ص) می‌فرمایند: «تا اینکه به چهل سالگی رسید، و خداوند قلب کریمش را بهترین و والاترین و خاشع‌ترین و مطیع‌ترین قلب‌ها یافت. پس به درهای آسمان اجازه داد و آنها بازشدند و به ملائکه اجازه داد و آنها نازل شدند و در این حال محمد صلّی اللّه علیه و آله به آنها می‌نگریست. پس رحمت از طرف عرش بر وی نازل شد و او به روح الامین (جبرئیل) نگاه می‌کرد، جبرئیل نزد او فرود آمد و دستش را گرفت و تکان داد و گفت: ای محمد! بخوان، محمد فرمود: چه چیزی را بخوانم؟ گفت: ای محمد! «اِقْرَاْ بِاسْمِ رَبِّک الَّذی خَلَقَ * خَلَقَ الْاِنسانَ مِنْ عَلَقَ * اِقْرَا وَ رَبُّک الْاَکرَمُ * اَلَّذی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ…». (قرآن را) به نام پروردگارت -که هستی را آفرید- بخوان، همو که انسان را از خون بسته آفرید. بخوان که پروردگارت از همه ارجمندتر است. همو که با قلم تعلیم داد و آنچه را که انسان نمی‌دانست به او آموخت. سپس آنچه را که می‌بایست بر او نازل کرد و خودش به سوی پروردگارش بالا رفت. محمد صلّی اللّه علیه و آله از کوه پایین آمد در حالی که عظمت خداوند و جلالت ابهت الهی او را مدهوش خود کرده بود و به تب و لرز دچار شده بود. چیزی که اضطرابش را بیشتر می‌کرد، این بود که می‌ترسید، قریشیان او را تکذیب کرده و او را به دیوانگی نسبت دهند، در حالی که او عاقل‌ترین مردم و گرامی‌ترین آنان بود و مبغوض‌ترین چیزها در نظر او شیاطین و اعمال دیوانگان بود؛ بنابراین، خداوند اراده کرد که قلبش را مملوّ از شجاعت نماید و به او فراخی دل عنایت فرماید. برای همین از کنار هر سنگ و درختی که رد می‌شد، می‌شنید که می‌گفتند: «السلام علیک یا رسول اللّه».

بزرگتر از عید مبعث وجود ندارد

آیت الله میرباقری در مورد بزرگداشت هرساله مبعث می گوید: «این که هر سال تکرار می‌شود یک شعاعی از آن تجلی و یک واقعیتی تکرار می‌شود؛ نه اینکه واقعاً یکبار بوده و ما یادبود آن سال را بگیریم. بحث این است که آن اتفاقی که افتاده، مکرراً یک تجلی پیدا می‌کند.»
ی می افزاید: «بزرگترین نعمت الهی، بعثت نبی اکرم است و خدای متعال منتی به عظمت نعمت و منت نبی اکرم (ص) بر بندگانش ندارد «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ» یعنی خداوند بر مؤمنین منت گذاشت. نعمت وقتی بزرگ و با عظمت باشد از او تعبیر به «منّ» می شود. زمانیکه خدای متعال پیامبر گرامی اسلام را از بین خودشان مبعوث کرد، نعمت بزرگی را به مؤمنین عطا فرمود.»

آیت الله میرباقری با بیان این که روزی بزرگتر از مبعث وجود ندارد، با اشاره به فرازی از دعای شب مبعث یعنی «و بالتجلی الاعظم فی هذه اللیله من الشهر المعظم» می گوید: «شاید این «تجلی الاعظم» حقیقت قرآن و باطن قرآن باشد «لقد تجلی الله لخلقه فی کلامه و لکن لا یبصرون» حضرت فرمود خدای متعال در قرآن تجلی کرده، اما شما چشم ندارید؛ اگر چشمتان باز می شد تجلیات الهی را در کتاب می دیدید. این تجلی بر قلب نبی اکرم وارد شد و همه حکمت را خدا به این پیغمبر داد و از شبی که مبعوث شد خداوند دستور داد که شما مدینه حکمت هستی، برو و حکمت را به مردم برسان و مردم را حکیم کن.» یکی از اوصاف پیامبر اکرم این است که قرآن می فرماید: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمة» یعنی پیامبر بناست کتاب و حکمت را به مردم بیاموزد.

اعمال عید مبعث

بر اساس باور شیعیان، حضرت محمد مصطفی در روز 27 رجب سال 40 عام الفیل (سال 13 پیش از هجرت) به پیامبری مبعوث شدند. شیعیان این روز را جشن می‌گیرند و در روایات اسلامی اعمال مستحبی برای روز مبعث بیان شده‌است. دعا، نماز و غسل مستحب از اعمال این روز است.

باور اهل سنت در مورد روز مبعث

در نزد اهل سنت تاریخ دقیق بعثت پیامبر مشخص نیست ولی بعضی معتقدند که این واقعه در شب 21 ماه رمضان بوده است. به دلیل نامعلوم بودن تاریخ، روز مبعث نزد اهل سنت جشن گرفته نمی‌شود.