مثل؛ آتش بیار معرکه است و …

ضرب‌المثل‌ها بخشی از شناسنامۀ یک ملت هستند و در همۀ کشورها و زبان‌ها رواج دارند. امروزه به دلیل کاهش مطالعه و افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی از ضرب‌المثل‌ها کمتر استفاده می شود. ضرب‌المثل‌ها در باروری زبان نیز سهم مهمی دارند و فراموشی آنها زبان را لاغر و لاغرتر می کند.

ما در مدرسه آنلاین_ بر آن هستیم که ضرب‌المثل‌ها و داستان و ریشه و کاربرد آنها را بیاوریم تا هم یادآوری باشد و هم استفاده از آنها رواج بیشتری بگیرد.

کاربرد و ریشۀ ضرب‌المثل «آتش بیار معرکه است» و «آتش اول خودش را می‌سوزاند» را امروز می‌خوانیم.

مثل آتش بیار معرکه است.

توضیح:

معرکه‌گیری یکی از تفریحات قدیمی است، گاهی کسی در وسط معرکه، پهلوانی می‌کرد. گاه برای تماشاگرانش قصه می‌گفت، گاه دو نفر در وسط معرکه، کشتی می‌گرفتند؛ گاه خروس‌های جنگی را به جان هم می‌انداختند و گاهی هم گروهی نوازنده مردم را دور خود جمع می‌کردند و برایشان ساز می‌زدند و آواز می‌خواندند. در چنین مواقعی یک نفر هم بود که به او «دایره نم کن» می‌گفتند. کار او این بود که در روزهای گرم، کاسۀ آبی به دست بگیرد و کنار دایره‌زن بنشیند و گاهی نم آبی به دایره بزند، تا پوست دایره خشک نشود و صدای بلند و شنیدنی باشد. این فرد در روزهای سرد و مرطوب «آتش‌بیار» می‌شد. آتشی درست می‌کرد و گهگاه دایره و ضرب نوازنده را روی آن گرم می‌کرد تا رطوبت هوا باعث کم شدن و خرابی صدای دایره نشود. این فرد نوازنده نبود؛ اما کارش موجب بلندتر شدن صدای ضرب و ساز نوازنده‌ها می‌شد. 

کاربرد:

وقتی شخصی هیچ کدام از دو طرف دعوا نباشد، اما با سخن‌چینی و دو به‌ هم‌زنی باعث بالا گرفتن دعوا و بلند شدن صدای دو طرف دعوا شود می‌گویند: «آتش‌بیار معرکه شده است.» 

مثلِ آتش اول خودش را می‌سوزاند.

کاربرد:

1-نتیجۀ ظلم ظالم اول به خودش می‌رسد. 

2-حسود بیش از ضرر زدن به دیگران به خودش زیان می‌رساند. 

3- اول باید دل خودت گرم باشد تا بتوانی به دیگران دلگرمی و امید بدهی

منبع: فوت کوزه‌گری از مصطفی رحماندوست. جلد اول.