قضایای حملی در منطق دهم رو در چند دقیقه یاد بگیر

امروز فضای مجازی و بستر اینترنت به یکی از مراجع مهم برای دانش آموزان تبدیل شده است تا با مراجعه به آن پاسخ بسیاری از پرسش های خود را بیابند.

تحریریۀ مدرسه آنلاین تلاش می‌کند تا در این بخش اطلاعات به روز و مستندی را پیرامون موضوعات درسی تهیه و در اختیار کاربران فضای مجازی قرار دهد.

امروز بحث قضایای حملی در منطق پایۀ دهم را با هم می‌خوانیم.

قضایا در منطق

قضایا در منطق دوقسم هستند: 1-قضایای شرطی 2-قضایای حملی

قضیۀ حملی چیست؟

به قضیه ای که در آن به ثبوت و نفی چیزی برای چیزی حکم شود «قضیۀ حملی» می‌گویند .

مانند: هرتلاشگری موفق می‌شود.

قضیۀ شرطی چیست؟

به قضیه ای که در آن به اتصال و انفصال میان دونسبت حکم میشود «قضیۀ شرطی» می‌گویند .

مانند: اگر تلاش کنی، موفق می شوی. 

این عدد صحیح یا زوج است یا فرد .

 

قضایای حملی همان جملات خبری در ادبیات هستند. در منطق به نهاد جمله «موضوع» و به مسند آن «محمول» و به فعل اسنادی «رابطه» می‌گویند.

مانند: ایران پهناور است. 

ایران نهاد یا همان موضوع، پهناور مسند یا همان محمول و است فعل اسنادی یا همان رابطه است.

موجبه و سالبه

در صورتی که رابطه قضیه ایجابی و مثبت باشد مانند: است، قضیه را «موجبه» می‌نامند.

در صورتیکه رابطه ی قضیه سلبی باشد و منفی مانند: نیست، قضیه را «سالبه» می‌نامند.

کیفیت قضیه

رابطۀ سلبی و ایجابی را کیفیت قضیه می‌نامند.

🔹رابطه در قضایای حملی یکی از افعال ربطی «است، بود، گشت، گردید و … است و سایر افعال باید نخست به این افعال تبدیل شود و سپس محمول قضیه مشخص شود.

 مثال: در قضیۀ «احمد کتاب دارد.» محمول قضیه «کتاب» نیست بلکه نخست قضیه را به «احمد دارای کتاب است.» تبدیل می کنیم و در این صورت محمول قضیه «دارای کتاب» خواهد بود.

اقسام قضیه حملی

قضایای حملی اقسام مختلفی دارد که در کتاب منطق به دو قسم اشاره شده:

1-قضیه شخصیه  2-قضیه محصوره

اگر موضوع قضیه ،مفهومی جزیی باشد قضیه شخصیه است. مانند: مریم درس‌خوان است.

اگر موضوع قضیه، مفهومی کلی باشد، قضیه محصوره است. مانند: هر دانش آموزی درس‌خوان است.

به قضیۀ محصوره، مسوره هم می‌گویند چون دارای نشانه و علامتی برای نشان دادن دامنۀ مصادیق و افراد موضوع است که به آن علایم و نشانه‌ها «سور» یا «کم» می‌گویند.

*سور قضیه می‌تواند کلی باشد مانند: هر، همه، هیچ

*سور قضیه می‌تواند جزیی باشد مانند: بعضی، برخی

بنابراین قضیه محصوره یا مسوره به جهت سورهای کلی و جزیی که بر سر موضوع قرار می گیرد به دو دسته تقسیم می‌شود.1- محصورۀ کلیه 2-محصورۀ جزییه

اقسام قضایای محصوره

با توجه به کیفیت سلبی و ایجابی قضایای محصوره، به چهار دسته تقسیم می‌شود:

1-موجبه کلیه 2-سالبه کلیه 3-موجبه جزییه 4- سالبه جزییه

*قضایای شخصیه فقط می تواند موجبه یا سالبه باشد و نمی تواند کلیه باشد زیرا قضایای شخصیه به خاطر جزییت موضوعش است که شخصیه نام گرفته است؛ بنابراین همیشه جزیی است و سور بردار نیست.

*در قضایای شخصیه، موضوع، شئ یا شخص معین است و یا با «این و آن» همراه باشد.

مانند: ارسطو انسان است. ابن سینا حکیم مشائی است. این دانشجو موفق است.

*اگر موضوع یک لفظ باشد و در گیومه آمده باشد و محمول به آن از جهت اینکه که یک لفظ است نسبت داده شده باشد، قضیه شخصیه است.

مانند: «شیر» سه حرف دارد.

« زرد» بر وزن فرد است.

موضوع قضیه شخصیه می تواند یک مجموعۀ مشخص باشد و جزیی به حساب می‌آید چون محمول به تک تک افراد مجموعه نسبت داده نمی شود، بلکه به کل مجموعه نسبت داده می شود.

مانند: دانش آموزان این کلاس سی نفر هستند.   

 حواریون حضرت عیسی (ع) 12 تن بودند.