چه کسی اولین مدرسه دخترانه جهان را تاسیس کرد؟
![بسیاری بر این باورند که اولین مدرسه دخترانه در ایران در روزگار قاجار راه اندازی شده است؛ اما واقعیت آن است که اولین مدرسه دخترانه در دوره مغول و در شهر مراغه تاسیس شد.](/wp-content/uploads/2024/05/سرقوییتی-بیگی-780x470.jpg)
بسیاری بر این باورند که اولین مدرسه دخترانه در ایران در روزگار قاجار راه اندازی شده است؛ اما واقعیت آن است که اولین مدرسه دخترانه در دوره مغول و در شهر مراغه تاسیس شد.
مدرسه آنلاین – برای تحصیل دختران بسیاری در طول تاریخ تلاش کرده اند از جمله آن ها بی بی خانم استرآبادی است که در مقابل تمام مخالفت ها ایستاد و سرانجام توانستمدرسه دوشیزگان را ۱۲۱ سال پیش در تهران روزگار قاجار راهاندازی کند. اما جالب آن جاست که سال ها قبل تر، شهر مراغه در دوره ایلخانی نخستین مدرسه دخترانه جهان را داشت. هرچند مراغه را به واسطه رصدخانه مراغه که از سوی خواجه نصیرالدین طوسی در قرن هفتم پایهگذاری شد به عنوان پایتخت نجوم کشور میشناسیم، اما آوازه علم و دانش در این کهنشهر سابقه طولانی دارد.
نخستین مدرسه دخترانه جهان در دوره ایلخانان تاسیس شد
در شهری که سابقه علمآموزی تخصصی در آن به عهد ایلخانی بازمیگردد، سهمی هم برای آموزش دختران بود. اما چه چیز سبب مراغه و علمآموزی شده، به روزگار خواجه نصیرالدین و احداث رصدخانه برمیگردد. در رصدخانه مراغه، بیش از ۴۰۰ هزار جلد کتاب موجود بوده و بزرگترین دانشمندان دور هم جمع میشدند و گل سرسبد مراکز علمی مراغه بوده. تعداد مدارس یا مراکر علمی در دوره ایلخانی بیشتر میشود. در آن برهه مدارس مختلف علمی همپای رصدخانه رشد کرد از جمله مدرسه ریاضی ابن مغربی که نقش موثری در محاسبه چند رقم اعشار عدد پی(π) داشت.در مراغه مدارس دیگری از جمله مدرسه رومی، مدرسه ایجی، مدرسه خلیفه و مدرسه سیاره فعال بودند.
به گزارش همشهری محمد مشتری، کارشناس مسئول متوسطه آموزش و پرورش مراغه و دبیر انجمن تاریخ مراغه میگوید: «۷ مدرسه مهم درست مثل دانشکدههای مختلف بودند و در واقع تمام شهر یک دانشگاه بود.»
مدرسهای هم در دوره ایلخانی برای دختران راهاندازی میشود. اصغر محمدزاده، تاریخپژوه و مولف کتاب تاریخ دارالملک مراغه میگوید: «مدرسه دخترانه سرقویتی بیگی از دیگر مدارس فعال دوره ایلخانی در مراغه بود. پرفسور فرنس بروین اهل لبنان، این موضوع را مطرح کرده است که اولین مدرسه دخترانه جهان در مراغه تاسیس و نامش سرقویتی بیگی بود. سرقویتی، مادر هلاکوخان مغول بود و از آنجایی که موفق به راهاندازی مدرسه دخترانه در بخارا نشده بود، توانست آن را در جامعه علمی مراغه تاسیس کند.»
تولد یک مدرسه مدرن
محمدزاده میگوید که در سلسلههای بعدی حکومتی، برخی از مدارس که مالکیت خصوصی هم داشت از ادامه فعالیت دست کشید اما شعله علماندوزی خاموش نشد. مدارس دختران هم از پویایی دست نکشید.
سال ۱۲۹۶ نخستین مدرسه مدرن دخترانه در مراغه با حمایت میرزاحسن شکوهی و پیوستن میرآقاصدرالسادات، یکی از روحانیون روشنفکر و امام جمعه مراغه راهاندازی شد. ممد مشتری میگوید: «دختر آقا صدرالسادات نیز در این مدرسه ثبتنام کرد و مدرسه با ۵ دانشآموز کار خودش را آغاز کرد.»
آقا صدرالسادات علاوه بر ملک این مدرسه، ۳ قطعه ۳.۵ هکتاری باغ موقوفه را وقف کرد تا درآمدهای حاصل از آن برای تحصیل دختران صرف شود.
محمدزاده درباره بانوان ماندگار تاریخ مراغه میگوید: «بزرگ آذرپور اولین مدیر مدارس دخترانه مراغه، شهناز آزاد روزنامهنگار و از پیشگامان دفاع از حقوق زنان در ایران، نشاط وثوقمراغه پرستار و پزشک مخصوص بیماران جزامی مشهور به مادر بیماران جزامی ایران از بانوان ماندگار تاریخ مراغه بودند.»